Korus Paweł, Ustanowienie kuratora dla strony niemającej zdolności procesowej i jednocześnie niemającej przedstawiciela ustawowego albo dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania w sprawach z zakresu prawa pracy

Ustanowienie kuratora dla strony niemającej zdolności procesowej i jednocześnie niemającej przedstawiciela ustawowego albo dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania w sprawach z zakresu prawa pracy

1. Osoba fizyczna pozbawiona zdolności procesowej może dokonywać czynności procesowych jedynie przez swego przedstawiciela ustawowego (art. 66 k.p.c.). Brak takiego przedstawiciela stoi więc na przeszkodzie do podejmowania czynności procesowych przez taką osobę.

2. Z kolei osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność prawną, dokonuje czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu (art. 67 § 1 k.p.c.). Za państwowe osoby prawne czynności procesowe może podejmować Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa (art. 67 § 1¹ k.p.c.). W przypadku Skarbu Państwa chodzi o organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej, ewentualnie Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa (art. 67 § 2 k.p.c.). Brak organu reprezentującego, polegający na niepowołaniu stosownego organu albo w niewystarczającym składzie personalnym, może zatem uniemożliwić takim podmiotom dokonywanie skutecznych czynności procesowych. Prowadzenie procesu z udziałem strony dotkniętej takimi brakami jest niedopuszczalne i powoduje nieważność postępowania (zob. art. 379 pkt 2 k.p.c.) - A. Marciniak, M. Sychowicz, komentarz do art. 69 k.p.c, teza 1 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz , t. 1, red. Marciniak, Legalis). Należy pamiętać, że w sprawach z zakresu prawa pracy zdolność sądową i procesową ma także pracodawca, czyli podmiot, o którym mowa w art. 3 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracodawcą jest jednostka organizacyjna chociażby nie posiadała osobowości prawnej, jeżeli zatrudnia pracowników (oczywiście pracodawcą może być również osoba fizyczna). Tym samym podstawą dla ustalenia, czy dana jednostka organizacyjna (np. oddział spółki z o.o.) jest pracodawcą, niezbędne jest sprawdzenie, czy dana jednostka zatrudnia pracowników we własnym imieniu. Za taką jednostkę czynności (także procesowe) będzie podejmować osoba upoważniona (np. na podstawie umowy spółki lub regulaminu organizacyjnego). Wprowadzenie konstrukcji pracodawcy „wewnętrznego” rodzi zatem problemy z ustaleniem, czy w konkretnym przypadku jest to osoba uprawniona do działania w imieniu takiego pracodawcy. Zapobieżeniu ewentualnym kłopotom z ustaleniem właściwej reprezentacji służy instytucja wskazana w art. 460 § 2 k.p.c. - sąd z urzędu może (a właściwie jest obowiązany - por. wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 r. I PKN 351/99, OSNP 2001, nr 6, poz. 199) ustanowić kuratora. Tym niemniej, celem skrócenia postępowania, zasadne jest złożenie wniosku o ustanowienie kuratora.

Zdolność sądowa i procesowa pracodawcy oznacza, że jest on samodzielnym mocodawcą pełnomocnika procesowego w sprawach z zakresu prawa pracy (art. 86, art. 459 i art. 460 § 1 KPC). – zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 października 2017 r., II PK 270/16, Legalis.

U strony przeciwnej może zachodzić potrzeba niezwłocznego podjęcia określonej czynności procesowej. W praktyce najczęściej chodzi o wniesienie pozwu lub wniosku o zabezpieczenie.