Niewiadomski Zygmunt, Ustalenie rodzajów decyzji administracyjnych, przed których uzyskaniem następuje wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji planowanego przedsięwzięcia

Ustalenie rodzajów decyzji administracyjnych, przed których uzyskaniem następuje wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji planowanego przedsięwzięcia

Proces inwestycyjny, z punktu widzenia formalnego, stanowi sekwencję następujących po sobie procedur przeprowadzanych w celu uzyskania kolejnych rozstrzygnięć w danej sprawie, które w konsekwencji doprowadzić mają do uzyskania przez inwestora decyzji zezwalającej na faktyczne zrealizowanie inwestycji. Ustawodawca określa kolejność przeprowadzanych procedur w odniesieniu do poszczególnych kategorii przedsięwzięć. Z analizy przepisu art. 72 ust. 1 i 1a u.o.i.ś. wywieść należy wniosek, iż obowiązek uzyskania decyzji środowiskowej powstaje na początku procesu inwestycyjnego, przed uzyskaniem konkretnych, wymaganych prawem decyzji administracyjnych. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach ma charakter „rozstrzygnięcia wstępnego” względem przyszłego zezwolenia na realizację konkretnego przedsięwzięcia inwestycyjnego i pełni wobec niego funkcję prejudycjalną (teza wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 grudnia 2012 r., II OSK 1483/11, LEX nr 1367291). Mieć należy na względzie, iż skonkretyzowanie w decyzji środowiskowej warunków, pod którymi dopuszczalna jest realizacja zamierzonej inwestycji, nie przesądza jeszcze o jej faktycznej realizacji. Wspomniana decyzja wskazuje jedynie kształt inwestycji w aspekcie wymogów ochrony środowiska, dopuszczając jej realizację w wariancie dla środowiska najkorzystniejszym. Dopiero zaś na kolejnych etapach procesu inwestycyjnego, tzn. w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy i o udzielenie pozwolenia na budowę następuje materializacja warunków określonych w decyzji środowiskowej (teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 10 stycznia 2014 r., II SA/Rz 1107/13, LEX nr 1424399).

Wykładnia gramatyczna przepisu art. 72 ust. 1 i 1a u.o.i.ś. przesądza o konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed kolejnymi, wymaganymi dla realizacji przedsięwzięcia decyzjami, zatem wydanie decyzji środowiskowej możliwe jest w odniesieniu do przedsięwzięcia jeszcze niezrealizowanego. W orzecznictwie NSA podnoszona jest okoliczność, iż w przypadku legalizacji tzw. samowoli budowlanej winna mieć w pierwszym rzędzie zastosowanie wykładnia celowościowa i systemowa ww. przepisu, w konsekwencji czego możliwe będzie wydanie decyzji środowiskowej dla przedsięwzięcia już funkcjonującego (vide: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2008 r., II OSK 1481/07, LEX nr 746221, teza Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 marca 2013 r., II OSK 2147/11, LEX nr 1340201).

Stanowisko doktryny w sprawie możliwości wydania decyzji środowiskowej w odniesieniu do przedsięwzięcia już funkcjonującego jest dwojakie. Krytycznie na ten temat wypowiadają się M. Bar oraz J. Jendrośka w glosie do wyroku NSA z dnia 3 lutego 2010 r. (Glosa do wyroku NSA z dnia 3 lutego 2010 r., II GSK 6/10, Prawo i Środowisko 2010, nr 4, s. 102, LEX nr 128826).

Odmienne stanowisko w tej sprawie prezentuje np. K. Gruszecki w artykule opublikowanym na łamach miesięcznika Samorząd Terytorialny (Uwarunkowania środowiskowe dla realizowanych przedsięwzięć, Sam. Teryt. 2013, nr 7–8).

Przepis art. 72 ust. 1 oraz 1a u.o.i.ś. zawiera enumeratywne wyliczenie decyzji, których wydanie poprzedza wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji planowanego przedsięwzięcia (B. Rakoczy, Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2010, s. 202).

Zgodnie z treścią art. 72 ust. 2 i 2a u.o.i.ś. obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie powstaje w przypadku zmiany wymienionych decyzji, pod warunkiem, iż ich zmiana polega dotyczy ściśle określonych, wymienionych w przywołanym przepisie parametrów lub danych.

Na marginesie zaznaczyć należy, iż o konieczności uzyskania decyzji środowiskowej dla planowanego przedsięwzięcia rozstrzyga zakwalifikowanie przedsięwzięcia do jednej z kategorii przedsięwzięć - mogących zawsze znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko lub mogących potencjalnie znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko - art. 71 ust. 2 u.o.i.ś.

Ustawodawca dopuszcza możliwość odstąpienia od obowiązku wydania decyzji środowiskowej dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w odniesieniu do przedsięwzięć spełniających kryteria określone w treści art. 72 ust. 8 u.o.i.ś. W tym przypadku decyzję środowiskową zastępuje obowiązek notyfikacji zamierzenia realizacji przedsięwzięcia właściwemu regionalnemu dyrektorowi środowiska.

Ustawodawca kolejnymi nowelizacjami rozszerza katalog decyzji, które winne być poprzedzone uzyskaniem decyzji środowiskowej. Czyni to najczęściej po przez wprowadzenie do sytemu prawnego kolejnych specustaw. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku ustawy z 9 sierpnia 2019 r. o inwestycjach w zakresie budowy portów zewnętrznych, która to ustawa nowelizuje katalog decyzji wymagających uprzedniego uzyskania DUS o decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie portów zewnętrznych.

Podmiot planujący realizację przedsięwzięcia w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405) - dalej u.o.i.ś., powinien mieć na względzie, iż prawo obliguje go do uzyskania szeregu decyzji, przy czym decyzje te muszą być uzyskiwane w określonym porządku. Brak decyzji wcześniejszej, uniemożliwia uzyskanie kolejnej z wymaganych w procesie inwestycyjnym decyzji administracyjnej.

Ustawodawca w art. 72 ust. 2 i 2a u.o.i.ś. statuuje katalog zamknięty przypadków, w których nie powstaje obowiązek uzyskania decyzji środowiskowej dla planowanego przedsięwzięcia.