Przybysz Piotr, Ustalanie, czy składnik majątku zobowiązanego może być zajęty

Ustalanie, czy składnik majątku zobowiązanego może być zajęty

Organ egzekucyjny powinien w sposób racjonalny i celowy dokonywać zajęcia rzeczy i praw majątkowych należących do zobowiązanego. Nie wolno zajmować rzeczy i praw majątkowych, które nie mogą być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Nie jest dopuszczalne zajmowanie rzeczy lub praw majątkowych, które z mocy prawa nie podlegają egzekucji, jak również tych, które u konkretnego zobowiązanego zostały zwolnione z egzekucji w trybie art. 13 u.p.e.a. Ponadto nie podlegają zajęciu rzeczy, które stanowią one mienie przeznaczone do użytku służbowego u zobowiązanego, wobec którego zrzeczono się przywileju lub immunitetu dyplomatycznego (art. 14 § 3 u.p.e.a.).

Rzeczy, których posiadanie jest zabronione, nie mogą być przedmiotem zajęcia. Rzeczy takie w przypadku ich znalezienia przekazuje się właściwemu urzędowi lub instytucji (art. 49b § 2 u.p.e.a.).

Zwierzęta nie są rzeczami ani tym bardziej prawami majątkowymi, jednakże zajęcie zwierząt jest dopuszczalne przy odpowiednim stosowaniu przepisów o egzekucji z ruchomości, przy zastrzeżeniu, że nie jest to sprzeczne z przepisami o ochronie zwierząt (art. 98a u.p.e.a.).

Organ egzekucyjny jest co do zasady uprawniony do zajęcia wszelkich rzeczy oraz praw, które znajdują się we władaniu zobowiązanego. Nie jest on ani zobligowany ani uprawniony do badania, czy zobowiązany ma tytuł do rzeczy, którą dysponuje (wyrok NSA z 8 października 2020 r., II FSK 1671/18 - LEX nr 3096451).

Zwierzęta nie są rzeczami, jednakże stosuje się do nich odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Zajęcie zwierząt jest dopuszczalne przy odpowiednim stosowaniu przepisów o egzekucji z ruchomości, przy zastrzeżeniu, że nie jest to sprzeczne z przepisami o ochronie zwierząt (art. 98a u.p.e.a.).

Przez przepisy o ochronie zwierząt należy rozumieć w szczególności ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2020 r., poz. 638) oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy. Przepisami o ochronie zwierząt są również inne przepisy mające na celu ochronę zwierząt (zob. np. dyrektywa Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotycząca ochrony zwierząt gospodarskich - Dz.U.UE.L.1998.221.23).

Przedmiotem zajęcia egzekucyjnego może być wyłącznie taka rzecz, która znajduje się w obrocie cywilnoprawnym. Podobnie można zająć jedynie takie prawo, które jest zbywalne. Należy pamiętać, że realizacja zajęcia egzekucyjnego polega na przeniesieniu własności rzeczy lub prawa na inną osobę. Jeżeli zatem nie można przenieść własności rzeczy lub prawa, to zajęcie takiej rzeczy nie prowadziłoby do celu egzekucji, wiązałoby się zaś z wyrządzeniem zobowiązanemu dolegliwości.

Zajęciu rzeczy nie stoi na przeszkodzie ograniczenie obrotu cywilnoprawnego taką rzeczą. Jeżeli zatem sprzedaż rzeczy wymaga zezwolenia, koncesji albo jest działalnością regulowaną, organ egzekucyjny przekazuje taką rzecz po jej zajęciu do sprzedaży podmiotowi posiadającemu takie zezwolenie, koncesję albo spełniającemu warunki wymagane prawem do wykonywania działalności regulowanej albo sprzedaje ją temu podmiotowi (art. 105 § 5 u.p.e.a.). Jeżeli natomiast posiadanie danej rzeczy jest uzależnione od spełnienia warunku określonego odrębnymi przepisami, organ egzekucyjny sprzedaje taką rzecz po jej zajęciu podmiotowi spełniającemu ten warunek (art. 105 § 6 u.p.e.a.).