Przybysz Piotr, Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Do umorzenia postępowania egzekucyjnego dochodzi w sytuacji, gdy nie jest możliwe osiągnięcie celu egzekucji, to jest wyegzekwowanie obowiązku. Przyjmuje się, że przeszkody dla prowadzenia egzekucji mają trwały, a nie przejściowy charakter. Trwałość przeszkody jest rozumiana w relatywny sposób, to jest - przeszkoda ma trwały charakter, jeżeli jej usunięcie nie jest możliwe w toku konkretnego postępowania egzekucyjnego. Dla przykładu, niespełnienia w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27 stanowi przesłankę umorzenia postępowania egzekucyjnego wskazaną w art. 59 § 1 pkt 3 u.p.e.a. Nie można sanować tego braku poprzez zmodyfikowanie treści tytułu wykonawczego lub wystawienie nowego tytułu wykonawczego spełniającego ustawowe wymogi. Można natomiast po umorzeniu postępowania egzekucyjnego wystawić tytuł wykonawczy spełniający wymogi określone w art. 27 u.p.e.a., a następnie na jego podstawie wszcząć kolejne postępowanie egzekucyjne.

Procedura przedstawia instytucję umorzenia postępowania w sytuacjach, o których mowa w art. 59 u.p.e.a. Umorzenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić również w przypadku wystąpienia przyczyny określonej w:

1) art. 33 § 2 pkt 1-5 u.p.e.a.;

2) art. 33 § 2 pkt 6 u.p.e.a., jeżeli przyczyna braku wymagalności obowiązku ma charakter trwały lub wystąpiła przed wszczęciem egzekucji administracyjnej.

Podstawą do umorzenia postępowania egzekucyjnego jest wówczas albo zawiadomienie organu egzekucyjnego przez wierzyciela o wydaniu ostatecznego postanowienia o uznaniu zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej wniesionego na ww. podstawach (zob. art. 34 § 4 pkt 3 u.p.e.a.), albo żądanie wierzyciela umorzenia postępowania egzekucyjnego ze względu na stwierdzenie wystąpienia którejkolwiek z ww. przesłanek zob. art. 34a u.p.e.a.).

Organ egzekucyjny zajmie się z urzędu badaniem przesłanek umorzenia postępowania egzekucyjnego, jeżeli w jakikolwiek sposób uzyska wiadomość o istnieniu okoliczności uzasadniających umorzenie (wyrok WSA w Krakowie z 17 lutego 2012 r., I SA/Kr 1885/11, LEX nr 1120875).

Zgodnie z art. 59 § 1 u.p.e.a., postępowanie egzekucyjne umarza się w przypadku:

1) niedopuszczalności egzekucji administracyjnej, w tym ze względu na zobowiązanego;

2) niewykonalności obowiązku o charakterze niepieniężnym;

3) niespełnienia w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27;

4) śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek:

a) jest ściśle związany ze zobowiązanym,

b) nie jest ściśle związany ze zobowiązanym, a egzekucja jest prowadzona wyłącznie z prawa majątkowego, które wygasło wskutek śmierci zobowiązanego;

5) gdy postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;

6) gdy z wnioskiem o umorzenie postępowania egzekucyjnego wystąpi wierzyciel;

7) gdy odrębne ustawy tak stanowią.

Ponadto postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że dalsza egzekucja administracyjna będzie bezskuteczna z powodu braku majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z których jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne (art. 59 § 2 u.p.e.a.).

Odrębnie zostały określone przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego w zakresie należności pieniężnych, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 lit. a-f i h oraz pkt 9 u.p.e.a. Zgodnie z art. 59 § 2a u.p.e.a. postępowanie egzekucyjne w tego rodzaju sprawach jest umarzane w całości albo w części w przypadku:

1) określonym w § 1 pkt 1, 4, 6 i 7 oraz § 2 u.p.e.a.;

2) niespełnienia w zagranicznym tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 102 ustawy o wzajemnej pomocy;

3) gdy zachodzi błąd co do zobowiązanego.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego może nastąpić również w przypadku uwzględnienia zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej, o którym mowa w:

a) art. 33 § 2 pkt 1-5 u.p.e.a.,

b) art. 33 § 2 pkt 6 u.p.e.a., jeżeli przyczyna braku wymagalności obowiązku ma charakter trwały lub wystąpiła przed wszczęciem egzekucji administracyjnej.

W przypadku wystąpienia powyższych okoliczności, jeżeli zobowiązany nie wniesie zarzutu, to i tak na wierzycielu spoczywa obowiązek wystąpienia z urzędu do organu egzekucyjnego o umorzenie postępowania egzekucyjnego w całości lub w części.

W sprawie wnoszenie przez zobowiązanego zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej zob.: Wniesienie przez zobowiązanego zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej w sytuacji, gdy organ egzekucyjny nie jest równocześnie wierzycielem oraz Wniesienie przez zobowiązanego zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej w sytuacji, gdy organ egzekucyjny jest równocześnie wierzycielem.

„Prowadzenie postępowania egzekucyjnego przez organ niewłaściwy nie zostało wskazane w art. 59 § 1 u.p.e.a. jako jedna z przesłanek umorzenia tego postępowania” (wyrok NSA z 23 marca 2011 r., II FSK 2212/09, LEX nr 1080019).

Organ egzekucyjny może zająć się badaniem przesłanek umorzenia postępowania egzekucyjnego zarówno z urzędu, jak i na żądanie wierzyciela lub zobowiązanego.