Krywan Tomasz, Ulga na złe długi - prawo do skorzystania

Ulga na złe długi - prawo do skorzystania

Procedura pozwala ustalić, czy podatnik ma prawo skorzystać z ulgi na złe długi.

Wierzyciele zainteresowani odzyskaniem podatku należnego związanego z nieściągalnymi wierzytelnościami mogą korzystać z tzw. ulgi na złe długi. Warunki korzystania z tej ulgi określają przepisy art. 89a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u. Określenie przez Polskę tych warunków oraz ich treść uznaje się zgodne z przepisami unijnymi (zob. przykładowo wyroki NSA z dnia 17 lutego 2017 r., I FSK 1338/15 oraz z dnia 5 kwietnia 2017 r., I FSK 77/17).

Należy przy tym wskazać, że z ulgi na złe długi nie można korzystać w stosunku do transakcji objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. Jak czytamy w nadal aktualnym piśmie (stanowiącym zmianę interpretacji indywidualnej) Ministra Finansów z dnia 25 września 2014 r., PT8/033/29/249/WCH/14/RD-87172), „nabycie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i towarów z załącznika nr 11 do u.p.t.u. kreuje wyjątkowy mechanizm rozliczania VAT (reverse charge). W wyniku jego zastosowania podatnik – nabywca sam nalicza podatek należny, który równocześnie jest dla niego podatkiem naliczonym. Tak więc, w odniesieniu do nabycia ww. usług i towarów z załącznika nr 11 do u.p.t.u. nabywca nie dokonuje odliczenia kwoty podatku wynikającej z faktury dokumentującej nabycie. Cała operacja rozliczenia podatku naliczonego z należnym odbywa się według dokumentów "wewnętrznych" kupującego. W tym miejscu należy dodatkowo zaznaczyć, że również sprzedający wystawiając fakturę bez kwoty podatku nie skorzysta z ulgi określonej w art. 89a u.p.t.u.”

Należy przy tym wskazać, że wyrokiem z dnia 15 października 2020 r., C-335/19, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał za niezgodne z przepisami unijnymi cztery z określonych polskimi przepisami warunków korzystania z ulgi na złe długi, tj. warunek aby:

1) sprzedaż została dokonana na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny;

2) sprzedaż dokonana została na rzecz nabywcy, który nie znajdował się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

3) wierzyciel i dłużnik na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której jest dokonywana korekta w ramach ulgi na złe długi, byli zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT;

4) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji, w której jest dokonywana korekta w ramach ulgi na złe długi, dłużnik nie znajdował się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

W konsekwencji warunki te nie obowiązują.

Pierwszym warunkiem korzystania z ulgi na złe długi jest, aby wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 90 dni (do końca 2018 r. było to 150 dni) od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Do momentu upływu tego terminu nie można skorzystać z ulgi na złe długi.

Warto dodać, że z punktu widzenia stosowania wskazanych przepisów jest jak najbardziej dopuszczalne, aby strony zmieniały ustalony przez siebie termin płatności. W przypadkach takich – o ile przedłużenie terminu nastąpiło przed upływem 90 dni (do końca 2018 r. – przed upływem 150 dni), licząc od dnia upływu dotychczasowego terminu płatności – 90-dniowy (do końca 2018 r. – 150-dniowy) okres liczony jest od nowego terminu płatności. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 maja 2013 r., ITPP1/443-17c/13/MN, w której czytamy, że „w przypadku gdy przed wystawieniem faktury i przed upływem 150 dni [obecnie 90 dni – przyp. aut.] od pierwotnie ustalonego terminu płatności strony umowy zawrą aneks do umowy, w którym zostanie wyrażona zgodna wola stron co do innego (nowego) terminu zapłaty, za prawidłowe uznać należy stanowisko Wnioskodawcy, że 150-dniowy [obecnie 90-dniowy – przyp. aut.] okres, o którym mowa odpowiednio w art. 89a i 89b u.p.t.u. należy liczyć od terminu płatności ustalonego przez strony transakcji, w tym przypadku od terminu płatności określonego w aneksie do umowy”.