Stefański Ryszard A., Ujęcie osoby

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 1 stycznia 2013 r.
Autor:

Ujęcie osoby

Ujęcie osoby

Ujęcie osoby

Krok: wystąpienie okoliczności uzasadniających ujęcie osoby

Ujęcie osoby jest dopuszczalne wówczas, gdy następuje: a) na gorącym uczynku przestępstwa lub b) w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa. Jest ono możliwe w razie oczywistości przestępstwa, a więc w sytuacji, gdy podejrzenie popełnienia przestępstwa graniczy z pewnością. Jego stosowanie uzasadnia nagła potrzeba zapobiegnięcia uchylaniu się sprawcy przestępstwa przed wymiarem sprawiedliwości Ujęcie na gorącym uczynku ma miejsce wtedy, gdy schwytanie następuje w czasie (momencie) popełniania przestępstwa lub po jego popełnieniu, ale kiedy sprawca pozostaje jeszcze na jego miejscu lub w jego pobliżu. Nie ma tu znaczenia rodzaj popełnionego przestępstwa, jak też wysokość grożącej za nie kary. Pościgiem nie jest tylko czynność polegająca na pogoni za przestępcą po popełnieniu przestępstwa, ale także działanie mające na celu stwierdzenie miejsca przebywania i ujęcie sprawcy. Chodzi o pościg indywidualny i bezpośredni, tj. mający na celu zatrzymanie konkretnej osoby, znanej lub nieznanej z nazwiska bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa. Bezpośredni jest pościg rozpoczęty zaraz po popełnieniu przestępstwa, chociaż nie jest wymagana jakakolwiek łączność z przestępcą; między przestępstwem a pościgiem musi zachodzić nieprzerwana ciągłość czasu i miejsca.

„Ujęcie na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem [...], może odnosić się również do takich przestępstw trwałych - tj. do sytuacji gdy sprawca wytworzy i utrzymuje lub tylko utrzymuje stan przestępny przez pewien okres - których istota polega na podejmowaniu przez sprawcę wielokrotnych działań przestępnych, jeżeli ujęcie następuje w chwili dokonywania przez niego czynności stanowiących przejaw realizacji ustawowych znamion przestępstwa lub bezpośrednio potem” (uchwała 7 sedziów SN z dnia 10 sierpnia 1987 r., VI KZP 8/87, OSNKW 1987, nr 11–12, poz. 97).

"Pokrzywdzony miał prawo ścigać i zatrzymać oskarżonego, skoro ten przebił oponę jego samochodu. Pościg podjął praktycznie natychmiast, utrzymując ze sprawcą kontakt wzrokowy, a skoro oskarżony uciekał, to zachodziła obawa, że się ukryje i niemożliwe będzie nawet ustalenie jego tożsamości. Było to działanie legalne, znajdujące oparcie w art. 243 § 1 k.p.k. (bądź art. 45 § 2 k.p.s.w., gdyby wartość opony była niższa od granicy znamiennej dla przestępstwa). Opór oskarżonego przed zatrzymaniem, a to wyrywanie się i w końcu zadanie zatrzymującemu ciosu nożem, nie był obroną konieczną i na ochronę prawną nie zasługuje”. (Wyrok SA w Krakowie z dnia 22 czerwca 2006 r., II AKa 87/06, OSN Prok. i Pr. 2007, Nr 7–8, poz. 47.).

Konieczne jest, by ponadto zachodziła: a) obawa ukrycia się jej lub b) nie można było ustalić jej tożsamości. Chodzi więc o sytuacje, w których nieujęcie sprawcy mogłoby utrudnić lub wręcz uniemożliwić prowadzenie postępowania karnego.

Obawa ukrycia się sprawcy może wynikać z jego zachowania, np. gdy podjął próbę ucieczki, jak też z zagrożenia karnego; obawa surowej kary grożącej za przestępstwo może być silnym bodźcem do ukrywania się. Taka obawa może zachodzić, gdy sprawca nie ma stałego miejsca zamieszkania lub pobytu. W takim wypadku mogą być trudności z jego odnalezieniem, gdy będzie potrzebny w toku postępowania karnego.

Niemożność ustalenia tożsamości osoby zachodzi wtedy, gdy sprawca nie jest znany osobie zatrzymującej go i nie posiada przy sobie dokumentów pozwalających na ustalenie danych dotyczących jego osoby, np. dowodu osobistego, paszportu, lub okazany przez niego dokument budzi wątpliwości co do jego wiarygodności. Warunek ten nie jest spełniony, jeżeli osoba ujęta jest znana osobiście zatrzymującemu.

Ujęcie osoby Policja Policja rozstrzygnięcie w kwestii zatrzymania sprawcy reakcja Policji przyjęcie osoby ujętej odmowa przyjęcia osoby ujętej każdy obywatel każdy obywatel wystąpienie okoliczności uzasadniających ujęcie osoby ujęcie osoby przekazanie osoby ujętej Policji niezwłocznie

Krok: ujęcie osoby

Dopuszczalne jest ujęcie osoby na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu. Jest naturalnym zachowaniem skierowanym bezpośrednio przeciwko sprawcy przestępstwa Ujęciem osoby nie jest wyłącznie jej schwytanie i doprowadzenie do Policji, ale może ono polegać na zamknięciu sprawcy w pomieszczeniu, np. w mieszkaniu, do którego się włamał, i wezwaniu Policji. W razie stawiania oporu przez osobę ujmowaną dopuszczalne jest stosowanie siły fizycznej w stopniu nieprzekraczającym potrzeb jej zatrzymania. Uprawnionym do ujęcia jest każdy obywatel. Jest to uprawnienie, a nie obowiązek. Nie można bowiem na przeciętnego obywatela nakładać pozytywnego obowiązku ścigania przestępcy, nie można go zmuszać, by porzucał swoje obowiązki po to, by zatrzymać lub ścigać przestępcę. Uprawnionym do ujęcia osoby jest każdy, tj. każda osoba fizyczna, a nie tylko pokrzywdzony, jak też przedstawiciel każdego organu państwowego, samorządowego lub innej instytucji albo organizacji społecznej, w tym pracownik podmiotu gospodarczego zajmującego się ochroną osób lub mienia. Uprawnienie to przysługuje każdemu, niezależnie od jego obywatelstwa, funkcji i stosunku do sprawcy. Istotne jest, by zatrzymujący był obiektywnie zdolny do zatrzymania. Z reguły będzie to pokrzywdzony, świadek przestępstwa lub ucieczki sprawcy.