Barczak Anna, Udostępnienie informacji o wartości handlowej objętej tajemnicą przedsiębiorstwa (w tym wydanie decyzji odmownej)

Udostępnienie informacji o wartości handlowej objętej tajemnicą przedsiębiorstwa (w tym wydanie decyzji odmownej)

Przedmiotem procedury jest udostępnienie konkretnego rodzaju informacji, jaką jest informacja o wartości handlowej, w tym danych technologicznych dostarczonych przez osoby trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Procedura obejmuje też wydanie decyzji odmownej. Uczestnikami procedury są: wnioskodawca (tj. osoba wnioskująca o udostępnienie powyższej informacji), przedsiębiorca, którego informacja dotyczy, oraz odpowiednia władza publiczna. Należy zwrócić szczególną uwagę na złożenie wniosku przez przedsiębiorcę, który zawiera szczegółowe uzasadnienie dotyczące możliwości pogorszenia jego pozycji konkurencyjnej.

Wnioskodawca składa do odpowiedniej władzy publicznej wniosek o udostępnienie informacji o wartości handlowej objętej tajemnicą przedsiębiorstwa, w tym danych technologicznych dostarczonych przez osoby trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa w przypadku wynikającym z art. 16 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2023 r. poz. 1094 t.j.) - dalej u.o.o.ś.

Wniosek ma mieć formę pisemną. Przepisy u.o.o.ś. nie formułują jednak dalszych wymagań, jakie powinien spełniać, w szczególności sporządzenia go na określonym formularzu. Zastosowanie w tej kwestii mają art. 63–65 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 t.j.) - dalej k.p.a.

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa wynika z art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1233) - dalej u.z.n.k. Taką tajemnicę stanowią nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje mające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Nie można uznać za tajemnicę przedsiębiorstwa informacji, które mogą być uzyskane przez podmiot zainteresowany w zwykłej i dozwolonej formie (wyrok NSA z 25.04.2023 r., III OSK 3715/21, LEX nr 3553549).

Przyjmuje się, że informacja ma charakter technologiczny, kiedy dotyczy najogólniej rozumianych sposobów wytwarzania, formuł chemicznych, wzorów i metod działania. Za informację organizacyjną przyjmuje się całokształt doświadczeń i wiadomości przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem produkcyjnym. Informacja handlowa obejmuje najogólniej całokształt doświadczeń i wiadomości przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem produkcyjnym (wyroki WSA w Warszawie: z dnia 18 stycznia 2013 r., II SA/Wa 1328/12, LEX nr 1325930; z dnia 15 marca 2012 r., II SA/Wa 128/12, LEX nr 1135400; z dnia 22 stycznia 2013 r., II SA/Wa 2122/12, LEX nr 1326010).

Jednocześnie nie są tajemnicą przedsiębiorstwa informacje, z którymi można się bez przeszkód zapoznać, tj. takie, które zainteresowany może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze (wyrok SN z 5.09.2001 r., I CKN 1159/00, LEX nr 49482).

Aby określone informacje mogły zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy, muszą ze swojej istoty dotyczyć kwestii, których ujawnienie obiektywnie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy (informacje takie muszą mieć choćby minimalną wartość) (wyrok NSA z dnia 10 stycznia 214 r., I OSK 2112/13, LEX nr 1456979).

Z samego faktu, że informacja ma wartość handlową dla przedsiębiorstwa i objęta jest tajemnicą przedsiębiorstwa nie stanowi wystarczającej podstawy do odmowy udzielenia informacji. Konieczne jest wykazanie, że udzielenie tej informacji mogłaby pogorszyć konkurencyjną pozycję podmiotu od którego ta informacja pochodzi (i go dotyczy). Oczywiście musi ona złożyć stosowny wniosek o nieudostępnienie tych informacji. Ocena czy rzeczywiście informacja mogłaby pogorszyć konkurencyjność podmiotu musi być obiektywnie uprawdopodobniona. Nie wystarczy zatem subiektywne przekonanie podmiotu iż taki skutek hipotetycznie może nastąpić (wyrok WSA w Warszawie z 19.03.2018 r., IV SA/Wa 2854/17, LEX nr 2746175).

Mając na uwadze konstytucyjną rangę dostępności do informacji

publicznej, nie każda tajemnica przedsiębiorcy będzie uzasadniać

odmowę jej udostępnienia. Znaczenie danej tajemnicy musi być

bowiem proporcjonalnie większe niż racje przemawiające za udostępnieniem informacji publicznej. Ograniczenia wolności gospodarczej i kryteria ważenia kolidujących ze sobą wartości podlegają

ocenie z punktu widzenia mechanizmu proporcjonalności (art. 31

ust. 3 Konstytucji RP). Określając bowiem konstytucyjne wolności

i prawa obywatela, prawodawca dostrzega potrzebę wprowadzania

ograniczeń tych dóbr. Przedkłada jedno dobro konstytucyjne nad

drugie, wytyczając tym samym granice korzystania z  wolności

i praw, tworząc swoistą hierarchię dóbr, mieszczącą się w ich konstytucyjnych relacjach. Chodzi zatem o prawidłowe wyważenie pro-

porcji, jakie muszą być zachowane, by przyjąć, że dane ograniczenie

wolności obywatelskiej nie narusza konstytucyjnej hierarchii dóbr

(zasada proporcjonalności). W decyzji winno być więc wyjaśnione,

na czym tajemnica przedsiębiorcy w  przypadku zawartych umów

polega (wyrok NSA z dnia 12 lutego 2015 r., I OSK 759/14, Lex nr 2754968).

Zob. także P. Korzeniowski, Prawo dostępu do informacji o środowisku a ochrona informacji o wartości handlowej. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2021 r., IV SA/Wa 170/21, St.Iur.Torun. 2022/2/425-448.

Por. wyrok WSA w Warszawie z 11.06.2021 r., IV SA/Wa 170/21, LEX nr 3312951.

Władza publiczna odbiera wniosek o udostępnienie informacji o wartości handlowej objętej tajemnicą przedsiębiorstwa, w tym danych technologicznych, dostarczonych przez osoby trzecie i objętych tajemnicą przedsiębiorstwa.

Pojęcie „władza publiczna” ma swoją definicję legalną. Wynika ona z art. 3 ust. 1 pkt 15a u.o.o.ś. Definicja jest bardzo szeroka. Obejmuje władzę ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą oraz organy kontroli państwowej i ochrony prawa.

Definicje legalne powyższych władz określa art. 10 Konstytucji RP.

Władza ustawodawcza to Sejm i Senat (rozdział IV Konstytucji RP). Nie wymienia się w tym zakresie Zgromadzenia Narodowego. Należy przyjąć, że instytucję tę też należy zaliczyć do organów władzy ustawodawczej (art. 114 Konstytucji RP), mimo iż z art. 3 ust. 1 pkt 15a u.o.o.ś. expressis verbis to nie wynika.

Władza wykonawcza to Prezydent RP (rozdział V Konstytucji RP) oraz organy administracji. Definicję tego ostatniego terminu zawiera art. 3 ust. 1 pkt 9 u.o.o.ś. Analiza cytowanego przepisu wskazuje, że przez pojęcie organu administracji rozumie się nie tylko organy w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także inne podmioty, o ile spełniają cechy wskazane w definicji (wykonywanie zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony). Termin „organ administracji” jest terminem szerszym niż organ administracji publicznej. Określenie „organ administracji” może się odnosić zarówno do organu administracji publicznej, jak i podmiotu niepublicznego.

Analizując pojęcie „organ administracji”, warto podnieść jeszcze jedną, dość ważną kwestię. Formalnoprawny status organu administracji publicznej (czyli uzyskany przez organ na podstawie wyraźnego nadania takiego statusu przez obowiązujący przepis prawa ustrojowego) nie zawsze jest konieczny do uznania, że określony podmiot, znajdujący się w strukturze aparatu państwa i wykonujący przypisane mu zadania, jest właśnie „organem administracji” w rozumieniu u.o.o.ś. Chodzi tu w szczególności o przewodniczących zarządów w jednostkach samorządu terytorialnego (starostów, marszałków województw), którzy wykonują określone zadania publiczne przypisane prawem, o charakterze władczym, niebędące formalnie organami danej jednostki samorządu terytorialnego (taki status mają tylko rada albo sejmik oraz zarząd), są jednak organami administracji w rozumieniu k.p.a. w sytuacji, gdy przepisy wyposażają ich w kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych. Wypełnianie tego rodzaju zadań nakładanych przez różnorodne przepisy z zakresu prawa ochrony środowiska dają więc podstawę do uznania wskazanych podmiotów za organy administracji w rozumieniu u.o.o.ś. Kwestia ta nie dotyczy natomiast wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), ponieważ ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40 t.j.) nadaje im wyraźnie status organu wykonawczego gminy.

Władza sądownicza to sądy i trybunały (rozdział VIII Konstytucji RP). Artykuł art. 175 Konstytucji RP wskazuje, jakie organy sprawują wymiar sprawiedliwości w RP. Jeżeli chodzi o trybunały, to na uwadze należy mieć Trybunał Konstytucyjny (art. 188–197 Konstytucji RP) oraz Trybunał Stanu (art. 198–201 Konstytucji RP).

Ostatnie z wymienionych władz publicznych to organy kontroli państwowej oraz ochrony prawa. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania tych podmiotów wynikają z rozdziału IX Konstytucji RP. Ustawodawca konstytucyjny do powyższych władz zalicza: Najwyższą Izbę Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Należy też wskazać tu Rzecznika Praw Dziecka (mimo że Konstytucja nie zna tego organu) i Narodowy Bank Polski.

Przepis art. 3 ust. 1 pkt 15a u.o.o.ś. w obrębie władz publicznych nie wymienia prokuratury. Obecna Konstytucja również nie zawiera żadnych regulacji prawnych dotyczących tej instytucji. Wydaje się, że prokuratura również powinna mieścić się w definicji legalnej „władzy publicznej”. Wynika to z faktu, że realizuje ona dwie funkcje: strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Po pierwsze, jest ona bliska władzy wykonawczej, gdyż wykonuje funkcję egzekwowania polityki państwa w zakresie praworządności, po drugie, czuwając nad ściganiem przestępstw, podejmuje czynności o charakterze pomocniczym w stosunku do sądów. W związku z powyższym z formalnego punktu widzenia prokuraturę należy zaliczyć do władzy wykonawczej (zob. B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, wyd. 4, Warszawa 2008, s. 690–691).

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości władze publiczne stanowią podmioty, które z punktu widzenia strukturalnego są organami władzy administracyjnej, czyli stanowią sytuującą się na dowolnym ich szczeblu część składową administracji publicznej lub władzy wykonawczej. Ta pierwsza kategoria obejmuje wszystkie podmioty prawa publicznego, które zostały ustanowione przez dane państwo i w odniesieniu do których tylko to państwo może podjąć decyzję o rozwiązaniu (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2013 r., C-279/12, Fish Legal i Emily Shirley v. Information Commissioner i inni, ZOTSiS 2013/12-I-853).

Z powyższego wynika, że podmioty obowiązane do udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie określono szeroko.

Należy pamiętać, że nie każda jednak władza publiczna jest zobowiązana do udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie. Zakres ten wyznacza art. 8 ust. 1 u.o.o.ś.