Niewiadomski Zygmunt, Uchylenie zakazu realizacji planu lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000

Uchylenie zakazu realizacji planu lub działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000

Norma art. 34 ust. 1 ustawy z 2004 r. o ochronie przyrody pozwala w sytuacji bezspornego przesądzenia w oparciu o art. 33 ust. 1, że dane przedsięwzięcie znacząco oddziałuje na cele ochrony Natura 2000, dopiero przejść do ustalenia przesłanek pozwalających na wydanie zezwolenia na realizację przedsięwzięcia, które może negatywnie wpłynąć na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt. (teza 2 wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 marca 2011 r., II OSK 2561/10, LEX nr 992529). Zgodnie bowiem z brzmieniem przepisu art. 33 ust. 1 u.o.p. zasadą jest zakaz realizacji działań mogących znacząco negatywnie wpływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 (odpowiednio obszarów wymienionych w art. 33 ust. 2 u.o.p.). Ustawodawca dopuszcza możliwość uchylenia tego zakazu po kumulatywnym spełnieniu warunków określonych w przywołanym wyżej przepisie. Zważywszy, iż uchylenie zakazu stanowi wyjątek od zasady, zatem niedopuszczalne jest stosowanie wykładni rozszerzającej tej możliwości. W takim duchu wypowiedział się również Sąd Administracyjny - Określenie „może” (art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody) oznacza, iż ustawodawca tylko w wyjątkowych przypadkach, takich jak nadrzędny interes publiczny i wobec braku innych możliwości, pozwala na odstępstwo od ustanowionego zakazu (teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 listopada 2006 r., IV SA/Wa 1570/06, LEX nr 348257).

W odniesieniu do działań realizowanych w ramach planowanych przedsięwzięć zezwolenie, o którym mowa w art. 34 ust. 1 u.o.p., zastępuje się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach lub uzgodnieniem z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Nowelizacja ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z 13 lipca 2023 r. wprowadziła pojęcie inwestycji strategicznej i ustanawiła odrębną procedurę ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla realizacji inwestycji strategicznych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów, które zostanie wydane w oparciu o treść art. 103a ust. 2 uoiś. Dla tego rodzaju inwestycji, zezwolenie na odstępstwa od zakazów obowiązujących na obszarach Natura 2000 zastępowane jest uzgodnieniem warunków realizacji inwestycji strategicznej ustalanym w formie postanowienia wydawanego przez Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. Podkreślić należy, iż postanowienie GDOŚ w tej sprawie jest wiążące dla organu właściwego do wydania decyzji inwestycyjnej. Nie jest zaskarżalne w trybie administracyjnym jak i sądowoadministracyjnym.

Ustalenie, że skutkiem działania będzie wystąpienie znaczącego negatywnego oddziaływania na cele ochrony obszaru Natura 2000 (odpowiednio obszarów wymienionych w art. 33 ust. 2 u.o.p.) będzie zakaz podejmowania tego rodzaju działań. Zakaz ten może być jednak uchylony. Podstawą uchylenia zakazu może być spełnienie przesłanek określonych w art. 34 ust. 1 u.o.p.

Z wnioskiem o uchylenie zakazu realizacji planu lub programu znacząco negatywnie oddziałującego na obszar Natura 2000 (odpowiednio obszarów wymienionych w art. 33 ust. 2 u.o.p.) winien wystąpić podmiot przystępujący do realizacji planu lub programu. Przy czym, w odniesieniu do działań realizowanych w ramach planowanych przedsięwzięć zezwolenie to zastępuje decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach lub uzgodnienie z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. Nie ma zatem podstaw do przeprowadzania odrębnego postępowania w tej sprawie.