Dauter Bogusław, Uchylenie decyzji lub postanowienia z powodu naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

Uchylenie decyzji lub postanowienia z powodu naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy

Zakres możliwości orzekania sądu administracyjnego w przedmiocie prawidłowości kontrolowanych decyzji (postanowień) organów administracji publicznej nie jest w pełni wyznaczony przez kryterium zgodności z prawem i zamyka się w istocie w katalogu pewnych typów wadliwości (szerzej zob. M. Kamiński, Legalnościowe oceny decyzji administracyjnej w działalności kontrolnej sądów administracyjnych, Przegląd Sądowy 2008, nr 2, s. 61). Tym bardziej, przy ocenie zasadności skargi nie mogą być brane pod uwagę względy słusznościowe (zob. wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2007 r., II FSK 1708/06; por. także R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 526).

Treść sentencji wyroku uwzględniającego skargę zależy od przedmiotu skargi, od kierunku rozstrzygnięcia oraz od zastosowanej sankcji. W przypadku uwzględnienia skargi na decyzję lub postanowienie sąd co do zasady może na podstawie art. 145 § 1 p.p.s.a.:

1) uchylić decyzję lub postanowienie w całości lub w części,

2) stwierdzić ich nieważność w całości lub w części lub

3) stwierdzić ich wydanie z naruszeniem prawa (J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 337).

Uprawnienia tego sądu co do zasady mają więc charakter kasacyjny (szerzej zob. R. Hauser, Nieporozumienia wokół charakteru orzeczeń sądów administracyjnych [w:] Ratio est anima legis, Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego, Warszawa 2007). Wyjątki określają w odniesieniu do decyzji i postanowień art. 145 § 3 i art. 145a § 1 i 3 p.p.s.a.

Niniejsza procedura opisuje rozstrzygnięcie zawarte w wyroku uwzględniającym skargę na decyzję lub postanowienie organu administracji publicznej, polegające na uchyleniu w całości lub w części takiej decyzji lub postanowienia z powodu naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Badanie ww. przesłanek uwzględnienia skargi, określonych w art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a., jest dopuszczalne pod warunkiem wykluczenia, że zaskarżony akt obciążony jest wadami najpoważniejszymi, tj. dającymi podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia albo do wznowienia postępowania administracyjnego. Stanowi wobec tego ostatni etap oceny zgodności zaskarżonej decyzji/postanowienia z prawem.

Z mocy § 2 art. 145 p.p.s.a., w sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innym postępowaniu, niż uregulowane w kpa i w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ww. środki prawne stosuje się również z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżoną decyzję lub postanowienie; chodzi tu przede wszystkim o postępowanie podatkowe uregulowane w Ordynacji podatkowej.

W świetle postanowień art. 145 § 1 p.p.s.a., kontrola zgodności z prawem decyzji lub postanowienia nie może być przeprowadzana przez sąd dowolnie, lecz ma charakter sekwencyjny, tj. powinna przebiegać w określonej kolejności (szerzej zob. T. Woś, jw., s. 671 i n.). Mianowicie sąd bada w pierwszym rzędzie, czy zaskarżony akt nie jest obciążony uchybieniami najpoważniejszymi. Takimi wadami są nieważność decyzji lub postanowienia (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.) oraz naruszenia dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. b p.p.s.a.). Dopiero jednak uprzednie wykluczenie istnienia przesłanek nieważności decyzji lub postanowienia uprawnia sąd do dalszej kontroli decyzji w zakresie, o którym mowa w art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a. (zob. wyrok NSA z dnia 8 lipca 2009 r., II GSK 981/08).