Bełczącki Robert Marek, Stwierdzanie treści prawa obcego

Stwierdzanie treści prawa obcego

Pomimo uchylenia z dniem 12 sierpnia 2017 r. art. 1143 k.p.c. niniejszy schemat zachowuje aktualność ze względu na to, że treść normatywna tego przepisu w obecnym stanie prawnym zawiera się w art. 51a p.u.s.p.

Jeśli według znajdujących zastosowanie w danej sprawie norm kolizyjnych dla oceny stosunku prawnego łączącego strony sporu właściwe są normy prawa obcego, sąd obowiązany jest z urzędu, niezależnie od stanowisk stron w tej kwestii, ustalić treść właściwego prawa obcego i je zastosować.

Stanowiska stron mogą być natomiast istotne dla ustalenia, czy w ramach swobody przyznanej im przez normy międzynarodowego prawa prywatnego strony dokonały wyboru prawa obcego jako prawa właściwego dla oceny łączącego ich stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2008 r., I CSK 105/08, OSNC 2009, nr 11, poz. 153, LEX nr 527479; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2012 r., IV CSK 48/12, OSNC 2013, nr 4, poz. 53, LEX nr 1230065).

Stwierdzenie treści prawa obcego znajdującego zastosowanie w danej sprawie nie należy do sfery ustaleń faktycznych, ale stanowi kwestię wykładni i subsumcji norm prawnych. Z tego względu przepisy prawa procesowego regulujące postępowanie dowodowe nie znajdują tutaj bezpośredniego zagadnienia (szerzej o tym - por. P. Rylski, Komentarz do art. 1143 k.p.c., red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex).

Artykuł 51a § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2062 z późn. zm.) wskazuje, że sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o udzielenie tekstu prawa obcego oraz o wyjaśnienie obcej praktyki sądowej. W myśl art. 51a § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2062 z późn. zm.) w celu stwierdzenia treści prawa obcego lub obcej praktyki sądowej sąd może zasięgnąć także opinii biegłych (krajowych lub zagranicznych), jak również wykorzystać inne środki, np. zagraniczne dzienniki ustaw, zbiory tekstów prawnych lub publikacje dotyczące zagranicznego orzecznictwa sądowego i doktryny. Celem wspomnianych czynności jest zastosowanie właściwego prawa obcego w takim zakresie i w taki sposób, w jakim zastosowałby je sąd państwa obcego (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2012 r., IV CSK 68/12, LEX nr 1232241).

Występując do Ministra Sprawiedliwości sąd wydaje stosowne postanowienie, na które zażalenie nie przysługuje.

W postanowieniu sąd określa szczegółowo zagadnienie prawne wymagające wyjaśnienia oraz wskazuje datę, na którą stan prawny powinien być ustalony. Przesyła także akta sprawy (§ 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 17, poz. 164 ze zm.).