Czerniak Dominika, Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym

Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym

Przepisy dotyczące doręczeń obejmują doręczanie orzeczeń i zarządzeń oraz wezwań i zawiadomień (rozdział 15 k.p.k.). Zbliżone w swym kształcie procedury obejmują:

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym,

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu przygotowawczym,

– Sposoby doręczania orzeczeń i zarządzeń (zarówno w postępowaniu sądowym, jak i przygotowawczym).

Wezwania stanowią informację dla adresata, że jego stawiennictwo jest obowiązkowe, chyba że ustawa stanowi inaczej i zaznaczono to wyraźnie w samym wezwaniu. W wezwaniu należy oznaczyć organ wysyłający oraz podać, w jakiej sprawie (np. poprzez kwalifikację prawną), w jakim charakterze (świadka, podejrzanego, biegłego) oraz miejscu i czasie ma się stawić adresat. Musi także zawierać informację o skutkach niestawiennictwa.

Zawiadomienie jest informacją dla adresata, że jego stawiennictwo nie ma charakteru obowiązkowego. Zgodnie z art. 117 § 1 k.p.k. uprawnionego do wzięcia udziału w czynności zawiadamia się o jego czasie i miejscu.

Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by ich treść nie była udostępniona osobom niepowołanym (art. 128 § 2 k.p.k.), co stanowi realizację zasady tajemnicy komunikowania się wyrażonej w art. 49 Konstytucji RP.

Doręczenie pisma potwierdza się pokwitowaniem odbioru poprzez czytelny podpis przy imieniu i nazwisku odbiorcy złożony na zwrotnym pokwitowaniu, na którym doręczający potwierdza sposób doręczenia swoim podpisem (art. 130 k.p.k.). Jeżeli adresat odmawia pokwitowania albo nie jest w stanie tego dokonać (np. z przyczyn chorobowych) doręczający czyni na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę (art. 136 § 1 k.p.k. in fine).

Doręczenie jest skuteczne, jeżeli zostało przeprowadzone zgodnie z regułami zawartymi w przepisach art. 128-140 k.p.k. Natomiast nawet, jeżeli nie zostały zachowane te reguły zostaje uznane za dokonane, jeżeli osoba, dla której przeznaczone było pismo oświadczy, że pismo to otrzymała (art. 142 k.p.k.).

Szczegółowe zasady i tryb doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym.

W przypadku potrzeby doręczenia decyzji procesowej uczestnikowi postępowania organ, który wydał decyzję doręcza ją w uwierzytelnionym odpisie.

Kodeks postępowania karnego wprowadza odrębny tryb powiadamiania prokuratora o terminach rozpraw i posiedzeń. Jego odrębność wynika z faktu, iż nie wzywa się konkretnego prokuratora, lecz powiadamia się jednostkę, której kierownictwo wyznaczy odpowiedniego prokuratora do udziału w posiedzeniu lub rozprawie. Zgodnie bowiem z zasadą indyferencji skutek czynności wykonywanych przez prokuraturę traktowaną jako jedność jest niezależny od podmiotu (prokuratora), który jej dokonał.

Z praktycznego punktu widzenia należy wskazać, iż w związku z nowelizacją k.p.k., przynajmniej w niektórych ośrodkach w kraju, podejmuje się próby takiego ustalania terminów rozpraw, które byłyby zgodne także z terminarzem prokuratora uczestniczącego jako oskarżyciel publiczny w postępowaniu. Wynika to z konieczności powiązania oskarżyciela z konkretnym postępowaniem sądowym, tak aby był w stanie aktywnie uczestniczyć w jego przebiegu poprzez przeprowadzanie zawnioskowanych i dopuszczonych dowodów na rozprawie, w szczególności przesłuchiwanie świadków i odczytywanie protokołów uprzednio składanych przez nich zeznań (zob. art. 167 § 1, 171 oraz art. 391 k.p.k. i inne). Takim obowiązkom z zasady jest w stanie podołać osoba, która uważnie śledzi w toku każdego z kolejnych terminów rozprawy bieg zdarzeń, dlatego też rekomenduje się stałą obsadę spraw przez prokuratorów, najchętniej autorów aktów oskarżenia. Aby zapewnić taką sytuację pilotażowo w niektórych jednostkach w kraju terminy rozprawy sąd ustala w porozumieniu z prokuratorem. Racjonalnemu zaplanowaniu czynności w postępowaniu sprzyja także możliwość ustalenia terminów rozprawy w toku posiedzenia wstępnego (art. 349 k.p.k.).