Czerniak Dominika, Sposoby doręczania decyzji procesowych w postępowaniu karnym

Sposoby doręczania decyzji procesowych w postępowaniu karnym

Przepisy dotyczące doręczeń obejmują doręczanie orzeczeń i zarządzeń oraz wezwań i zawiadomień (rozdział 15 k.p.k.). Zbliżone w swym kształcie procedury obejmują:

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym,

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu przygotowawczym,

– Sposoby doręczania orzeczeń i zarządzeń (zarówno w postępowaniu sądowym, jak i przygotowawczym).

Orzeczenia oraz zarządzenia są decyzjami procesowymi. Wszystkie decyzje procesowe doręcza się w uwierzytelnionych odpisach, jeżeli ustawa nakazuje ich doręczenie (art. 128 § 1 k.p.k.). Odnośnie doręczania decyzji procesowych oraz zawiadamiania o ich treści zob. procedury:

– Doręczanie decyzji procesowych organów postępowania przygotowawczego,

– Doręczanie decyzji procesowych sądu w postępowaniu przygotowawczym

oraz

– Ogłaszanie i doręczanie decyzji procesowych w postępowaniu sądowym.

Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by ich treść nie była udostępniona osobom niepowołanym (art. 128 § 2 k.p.k.), co stanowi realizację zasady tajemnicy komunikowania się wyrażonej w art. 49 Konstytucji RP.

Doręczenie pisma potwierdza się pokwitowaniem odbioru poprzez czytelny podpis przy imieniu i nazwisku odbiorcy złożony na zwrotnym pokwitowaniu, na którym doręczający potwierdza sposób doręczenia swoim podpisem (art. 130 k.p.k.). Jeżeli adresat odmawia pokwitowania albo nie jest w stanie tego dokonać (np. z przyczyn chorobowych) doręczający czyni na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę (art. 136 § 1 k.p.k. in fine).

Doręczenie jest skuteczne, jeżeli zostało przeprowadzone zgodnie z regułami zawartymi w przepisach art. 128–140 k.p.k. Natomiast nawet jeżeli nie zostały zachowane te reguły zostaje uznane za dokonane, jeżeli osoba, dla której przeznaczone było pismo oświadczy, że pismo to otrzymała (art. 142 k.p.k.).

Szczegółowe zasady i tryb doręczania pism sądowych w postępowaniu karnym reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym.

Orzeczenia dzielą się na wyroki i postanowienia.

Wyroki wydawane są w polskim porządku prawnym jedynie przez sądy, a ich waga i znaczenie potwierdzone zostały poprzez umocowanie w Konstytucji RP (art. 174). W wyroku rozstrzyga się, co do zasady, o odpowiedzialności karnej, jednakże w tej formie mogą być rozstrzygane również inne kwestie, np. niedopuszczalność postępowania karnego (wyrok umarzający postępowanie), odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie (art. 554 § 2 k.p.k.), o utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia (art. 437 k.p.k.) oraz inne.

Postanowienia wydawane są w procesie karnym, jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku (art. 93 § 1 k.p.k.), ani też nie przewiduje formy zarządzenia (art. 93 § 2 k.p.k.). Postanowienia wydawane są przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym (oraz przez inne organy postępowania przygotowawczego, chociaż niektóre postanowienia zastrzeżone są do wyłącznej kompetencji prokuratora) oraz przez sąd w postępowaniu sądowym, ale także niekiedy w postępowaniu przygotowawczym (np. postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania z art. 250 § 1 k.p.k.).

Zarządzenia wydawane są w kwestiach, w których nie wymaga się wydania postanowienia i dotyczą zwykle spraw o charakterze porządkowym (np. zarządzenie przerwy w rozprawie – art. 401 § 1 k.p.k.), ale niekiedy dotyczą również ważniejszych kwestii (np. odmowa przyjęcia środka odwoławczego – art. 429 § 1 k.p.k.). Zarządzenia wydawane są przez prezesa sądu, przewodniczącego wydziału, przewodniczącego składu orzekającego, upoważnionego sędziego, a w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora albo inny uprawniony organ.

Przepis art. 131 § 1 k.p.k. precyzuje, w jaki sposób organy procesowe mogą doręczyć wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których biegną terminy. Zgodnie ze wskazanym przepisem, doręczeń dokouje się za pośrednictwem: 1) operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2188 oraz z 2019 r. poz. 1051, 1495 i 2005); 2) pracownika organu wysyłającego; 3) organ procesowy dokonujący czynności procesowej - w toku tej czynności; 4) Policję - tylko w razie niezbędnej konieczności.

W przypadku potrzeby doręczenia decyzji procesowej uczestnikowi postępowania organ, który wydał decyzję, doręcza ją w uwierzytelnionym odpisie.

Ustawa każdorazowo wymaga doręczania odpisów decyzji procesowych, które otrzymuje strona także ich obrońcom, pełnomocnikom oraz ustawowym przedstawicielom. Co prawda kodeks posługuje się wyłącznie pojęciem strony w art. 140 k.p.k., jednakże przyjąć należy, że jeżeli inny podmiot niż strona (zob. art. 87 § 2 k.p.k.) korzysta z pomocy pełnomocnika, również im należy doręczać odpisy decyzji procesowych, które ten inny niż strona uczestnik postępowania ma mieć doręczone. Orzeczenia i zarządzenia doręcza się odrębnie stronie oraz jej pełnomocnikowi albo obrońcy i dla każdego z tych uczestników odrębnie są liczone terminy procesowe (np. termin do wniesienia apelacji).

Oczywiście doręczenie pełnomocnikowi następuje wówczas, gdy stosunek pomiędzy nim a mocodawcą istniał już w chwili doręczania decyzji procesowej jego mocodawcy, natomiast nie ma on charakteru wstecznego.

Jeżeli strona korzysta z pomocy kilku obrońców lub pełnomocników, wówczas obowiązek doręczenia decyzji procesowej dotyczy każdego z nich z osobna (postanowienie SN z dnia 30 kwietnia 2008 r., V KZ 19/08, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 995).