Grzegorczyk Tomasz, Sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego z urzędu

Sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego z urzędu

Dawniej sporządzanie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego było zasadą - początkowo kodeks postępowania karnego z 1997 r. przyjmował jako zasadę sporządzenie go z urzędu obligatoryjnie w terminie 14 dni (art. 457 k.p.k.), a w sprawie zawiłej termin ten mógł być przedłużony na czas oznaczony przez prezesa sądu (art. 423 § 1 w zw. z art. 458 k.p.k.). Po nowelizacji z 2003 r. przyjęto wyjątek od tej reguły, uznając, że sąd odwoławczy, gdy uzna apelację za oczywiście bezzasadną, zgodnie z art. 457 § 2 k.p.k. sporządza uzasadnienie tylko na żądanie strony; w pozostałych wypadkach sporządza się je z urzędu. Można zatem wyróżnić następujące sytuacje:

1) nie sporządza się uzasadnienia, bowiem sąd uznał apelację za oczywiście bezzasadną, a brak jest wniosku strony o uzasadnianie,

2) sporządza się uzasadnienie z urzędu, bowiem sąd nie uznał apelacji za oczywiście bezzasadną,

3) sporządza się uzasadnienie na wniosek strony, chociaż sąd uznał apelację za oczywiście bezzasadną,

4) sporządza się uzasadnienie z urzędu, bowiem zgłoszono zdanie odrębne - votum separatum (zob. art. 457 k.p.k.).

Przepis ten znowelizowano także z dniem 1 lipca 2015 roku. Zgodnie z jego aktualną wersją uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni; jeżeli zaś sąd zmienia lub utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony, chyba że zostało złożone zdanie odrębne (przepisy art. 422 k.p.k. i art. 423 k.p.k. stosuje się odpowiednio). W uzasadnieniu należy podać, czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

Przy ogłaszaniu wyroku sąd odwoławczy (tj. jeden z sędziów) podaje ustnie tylko najważniejsze powody wyroku.

Dotychczas przewidziany w art. 457 § 2 k.p.k. skutek w postaci uzasadnienia orzeczenia utrzymującego w mocy zaskarżony wyrok tylko na wniosek stron miał miejsce jedynie wtedy, gdy to sąd - a nie jego przewodniczący - uznał apelację za oczywiście bezzasadną. W wyroku musiało się znaleźć rozstrzygnięcie, iż sąd „utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną” (zob. wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2006 r., III KK 311/05, LEX nr 182992).

Z dniem 1 lipca 2015 roku ustawodawca zrezygnował z ww. instytucji z uwagi na jej nadużywanie w praktyce przez sądy odwoławcze, jak i przyjęcie nowych, znacznie bardziej klarownych reguł w znowelizowanym przepisie art. 457 § 2 k.p.k.

Gdy złożono zdanie odrębne (votum separatum), to zawsze sporządza się uzasadnienie z urzędu.