Niewiadomski Zygmunt, Sporządzenie lub zmiana planu miejscowego

Sporządzenie lub zmiana planu miejscowego

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym instrumentem prawnym wiążącego kształtowania przestrzeni przez gminę. Zasadą jest fakultatywność sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP), choć przepisy szczególne mogą nakładać na gminę obowiązek sporządzenia planu miejscowego. Wprawdzie ustawodawca nie wyklucza możliwości sporządzenia MPZP dla całego obszaru gminy, jednakże co do zasady plan stanowiony jest dla części jej obszaru. Czynnością prawną inicjującą jego uchwalenie jest przyjęcie przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia MPZP. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, czego konsekwencją jest powszechność jego obowiązywania. Zważywszy, iż MPZP reguluje status poszczególnych nieruchomości objętych planem, można go postrzegać jako zbiór aktów indywidualnych rozstrzygających o sposobie zagospodarowania tych nieruchomości (por. Z. Niewiadomski (red.), Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Warszawa 2004, s. 139–143). Mając na względzie fakt, iż postanowienia planu kształtują sposób wykonywania prawa własności do nieruchomości objętych planem, można założyć, iż możliwe jest naruszenie interesu indywidualnego uchwałą o przyjęciu MPZP, a tym samym zaskarżenie jej na podstawie art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591) - dalej u.s.g. (por. I. Zachariasz, Kierunki reformy prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego, Warszawa 2012). Plan składa się z części tekstowej i graficznej. Przy czym mieć należy na uwadze, iż „rysunek planu jest integralną częścią planu i ma tym samym moc wiążącą. Obowiązuje jednak tylko w takim zakresie w jakim zostało to określone w uchwale rady o treści planu” (por. Z. Niewiadomski, Planowanie przestrzenne miejscowe w świetle nowych rozwiązań prawnych, Casus 2004, nr 1, poz. 6, teza 2).

Zaznaczyć należy, iż zmianę MPZP należy przeprowadzić wedle tej samej procedury, jaką stosuje się dla jego uchwalenia - art. 27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 647) - dalej u.p.z.p. Przy czym przez zmianę planu miejscowego należy rozumieć nie tylko uchwałę zmieniającą obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ale również taką uchwałę, która ma prowadzić do uchylenia obowiązującego planu (por. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 12 października 2012 r., II SA/Rz 731/12, LEX nr 1241344).

Procedura uchwalenia MPZP jest sformalizowana, wieloetapowa i odbywa się przy udziale społeczeństwa. Towarzyszy jej także procedura oceny oddziaływania na środowisko postanowień MPZP, jeżeli ustawa tak stanowi.

Podjęcie uchwały przez radę gminy na podstawie art. 14 ust. 1 u.p.z.p. inicjuje procedurę uchwalenia lub zmiany MPZP. Z wnioskiem o podjęcie stosownej uchwały przez radę gminy może wystąpić sama rada, organ wykonawczy gminu lub grupa mieszkańców gminy w wyniku zgłoszenia w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, o której mowa w art. 41a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Uchwała w sprawie przystąpienia do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego, lecz stanowi obligatoryjny, niezbędny element wszczęcia procedury planistycznej. Treść tego aktu prawnego ogranicza się wyłącznie do wszczęcia procedury planistycznej oraz określenia terytorialnych granic zamierzonych działań planistycznych (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2011 r., II SA/Sz 381/11, LEX nr 1086703, teza 1). Uchwała ta w istocie ma charakter wewnętrzny i wiąże wyłącznie organ wykonawczy gminy. Jej podjęcie nie może zatem być bezpośrednią podstawą naruszenia interesu prawnego podmiotów spoza aparatu administracji publicznej (por. wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2013 r., II OSK 2442/12, LEX nr 1270209).

Do trybu uchwalenia omawianej uchwały zastosowanie mają regulacje art. 14 u.s.g. Ustawodawca nakłada na organ wykonawczy gminy obowiązek wykonania prac studialnych i przygotowawczych do uchwalenia MPZP przed podjęciem uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie jest zobowiązany osobiście wykonywać te obowiązki (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2011 r., II SA/Sz 381/11, LEX nr 1086703, teza 2).

Upoważnienie wynikające z uchwały o przystąpieniu do uchwalenia (zmiany) MPZP w istocie nakłada na organ wykonawczy gminy obowiązek podjęcia szeregu czynności zarówno o charakterze prawnym, jak i faktycznym. Wprawdzie ustawa nakłada obowiązek sporządzenia projektu planu na wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jednakże zważywszy na treść art. 5 u.p.z.p., faktyczne sporządzenie projektu MPZP ustawodawca pozostawił osobom spełniającym fachowe kryteria wymienione w przywołanym wyżej przepisie. Na organie wykonawczym gminy spoczywa obowiązek powierzenia wykonania czynności planistycznych osobie posiadającej stosowne uprawnienia. Równocześnie wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest podjąć czynności proceduralne związane z uchwaleniem MPZP, stąd należy wywieść wniosek, że zlecenie wykonania prac planistycznych nie może obejmować wykonania czynności prawnych przez projektanta (por. Z. Niewiadomski (red.), Ustawa…, s. 168).