Dauter Bogusław, Skarga na niewykonanie nakazu sądowego

Skarga na niewykonanie nakazu sądowego

Procedura przedstawia tryb orzekania sądu administracyjnego w sprawie skargi na niewykonanie nakazu sądowego, o którym mowa w art. 145a § 1 p.p.s.a., tj. niewykonania zobowiązania do wydania w określonym przez sąd terminie decyzji lub postanowienia uwzględniającego sposób załatwienia sprawy lub jej rozstrzygnięcie wskazane przez sąd.

Jak zauważono w uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (druk sejmowy VII.1633), „w praktyce zdarza się, że sprawa dwu lub trzykrotnie wraca do sądu, ponieważ organ bądź nie chce uznać wskazanego przez sąd kierunku wykładni przepisów prawa będącego podstawą rozstrzygnięcia, bądź też nie przestrzega zaleconych przez sąd wymogów przeprowadzenia postępowania rozpoznawczego w sprawie. W przypadku niewydania w zakreślonym przez sąd terminie decyzji lub postanowienia o wskazanym rozstrzygnięciu, strona będzie miała prawo wnieść skargę z żądaniem wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku, a także wymierzenia organowi grzywny.” Prawodawca jasno zatem określił cel regulacji wprowadzonej w § 3 art. 145a p.p.s.a.: ma ona zapobiegać przypadkom niewykonywania wyroków „nakazowych” sądów administracyjnych. Kompetencja sądu wynikająca z art. 145a § 3 p.p.s.a. dotyczy więc swego rodzaju kwalifikowanej odmiany skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ (por. R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2015, s. 606).

Wskazany przepis stanowi zarazem kolejny wyjątek od zasady kasatoryjnego orzekania przez sądy administracyjne – w przypadku ziszczenia się przesłanek w nim ustanowionych sąd będzie miał możliwość wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, tzn. będzie mógł wydać orzeczenie stwierdzające istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku, podobnie jak to ma miejsce w przypadkach określonych w art. 146 § 2 czy w art. 154 § 2 ustawy. Orzeczenie takie będzie w istocie zastępowało rozstrzygnięcie organu.

W piśmiennictwie uznaje się, że omawiany tryb ma służyć m.in. realizacji prawa do prawomocnego wyroku sądowego poprzez przyznanie sądom administracyjnym kompetencji do wyegzekwowania wyroku w sytuacji, gdy organ go nie wykonuje (zob. Materiał do dyskusji na temat zmian ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, opracowanie Biuro Orzecznictwa NSA, Warszawa 2016, s. 58).

Przepis art. 145a § 3 p.p.s.a. stosuje się również do postępowań wszczętych przed dniem 15 sierpnia 2015 r.

Informację o zobowiązaniu do wydania decyzji lub postanowienia, przewidzianym w art. 145a § 1 p.p.s.a., organ otrzymuje na zasadach ogólnych, tj. z dniem ogłoszenia wyroku bądź doręczenia wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym (art. 139 p.p.s.a.).

Termin do wydania rozstrzygnięcia wskazanego w nakazie sądu ma charakter sądowy (art. 82 p.p.s.a.), tzn. jest określany przez sąd w orzeczeniu.