Bochentyn Adam, Rozstrzyganie sporów o właściwość i kompetencyjnych na wniosek strony

Rozstrzyganie sporów o właściwość i kompetencyjnych na wniosek strony

Na tle konkretnej sprawy administracyjnej może częstokroć dochodzić do sporów pomiędzy organami administracji publicznej, wynikających z rozbieżności poglądów co do zakresu działania tych organów. Art. 22 k.p.a. wyróżnia dwojakiego rodzaju spory: 1) spory o właściwość, których stronami są organy usytuowane w jedynym systemie ustrojowym administracji publicznej, np. administracji rządowej albo samorządowej (spory takie określa się jako spory wewnętrzne), 2) spory kompetencyjne pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej, tj. spory zewnętrzne, dotyczące podmiotów z różnych elementów budowy systemu ustrojowego administracji publicznej (B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2012, s. 126–128). Zarówno spory o właściwość, jaki i spory kompetencyjne mogą przybrać postać sporu negatywnego, gdy żaden z organów uczestniczących w sporze nie uznaje się za właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy, bądź postać sporu pozytywnego, gdy wszystkie organy uczestniczące w sporze uznają się za właściwe w sprawie (Cz. Martysz [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Tom I, Komentarz do art. 1–103, Warszawa 2007, s. 218). W sytuacji gdy doszło do sporu pomiędzy organami wskazanymi w art. 22 § 1 k.p.a., jego rozstrzygnięcie powinno nastąpić w postępowaniu przed innym organem administracji publicznej, określonym w przywołanym przepisie (z zastrzeżeniem art. 22 § 1 pkt 1 k.p.a.). Natomiast jeżeli doszło do sporu o właściwość pomiędzy nieposiadającymi wspólnego organu wyższego stopnia organami jednostek samorządu terytorialnego bądź do sporu kompetencyjnego między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej, podmiotem właściwym do rozstrzygnięcia sporu jest Naczelny Sąd Administracyjny.

Zarówno spory o właściwość, jak i spory kompetencyjne, których dotyczy przepis art. 22 k.p.a., muszą nie tylko powstać pomiędzy organami administracji publicznej, lecz również muszą dotyczyć indywidualnej sprawy administracyjnej, rozstrzyganej przez organ administracji w postępowaniu administracyjnym (por. postanowienie NSA z dnia 2 września 2010 r., I OW 83/10, LEX nr 741773). Spory te nie obejmują natomiast sporów co do stanu faktycznego i stanu prawnego sprawy. Jeżeli nie ma między organami zgody co do oceny stanu faktycznego i w oparciu o jakie przepisy prawa materialnego należy daną sprawę rozstrzygnąć, nie ma wówczas tożsamości sprawy (por. postanowienie NSA z dnia 10 marca 2006 r., II OW 84/05, LEX nr 198370).

W trakcie postępowania administracyjnego może dojść zarówno do negatywnego sporu o właściwość, jak również sporu pozytywnego. Do pierwszego ze sporów dojdzie wówczas, gdy organ, któremu zostało przekazane podanie (w trybie art. 65 § 1 k.p.a.) bądź sprawa administracyjna, w której organ przekazujący wszczął już i prowadził postępowanie administracyjne, stwierdzi brak swojej właściwości oraz uzna, że właściwy jest organ, który dokonał przekazania.

Do sporu pozytywnego dojdzie natomiast wówczas, gdy co najmniej dwa organy uznają się za właściwe w sprawie. Przepisy k.p.a. nie określają żadnej formy prawnej uznania się przez organ za właściwy w sprawie. W związku z tym należy przyjąć, że w sytuacji, gdy organ stwierdza swoją właściwość, wszczyna on (z urzędu lub na wniosek) i prowadzi postępowanie w danej sprawie. Nie jest konieczne dla zaistnienia pozytywnego sporu o właściwość, aby organy będące jego stronami wszczęły postępowanie w danej sprawie w tym samym czasie (P. Wajda [w:] M. Wierzbowski, A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011, s. 134).

Jeżeli strona ustali, że w jej sprawie doszło do sporu o właściwość, może wystąpić do właściwego podmiotu z wnioskiem o rozstrzygnięcie tego sporu (niezależnie od tego czy z wnioskiem wystąpił już organ będący stroną sporu). Strona może również pozostać bezczynna.