Borys Adrian, Rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości

Rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości

Procedura przedstawia przebieg postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, analizując proces decyzyjny sądu, tj. ocenę warunków dopuszczalności, warunków formalnych oraz warunków zasadności wniosku o ogłoszenie upadłości oraz konsekwencji procesowych ich braku.

Podstawy ogłoszenia upadłości w doktrynie podlegają dychotomicznemu podziałowi na podstawy pozytywne oraz podstawy negatywne. Do pozytywnych materialnych podstaw ogłoszenia upadłości należą: niewypłacalność, w rozumieniu art. 11 p.u., wielość wierzycieli oraz legitymacja do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przesłanką negatywną jest tzw. ubogość masy upadłości (art. 13 p.u.), w uproszczeniu jest to sytuacja, w której majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Wystąpienie tej przesłanki warunkuje oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wszystkie wskazane powyżej okoliczności są przesłankami merytorycznymi, gdyż warunkują pozytywne rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości. Brak którejkolwiek z przesłanek pozytywnych lub wystąpienie przesłanki negatywnej powoduje konieczność wydania przez sąd upadłościowy postanowienia o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, jest to merytoryczne rozstrzygnięcie równoznaczne z odmową ogłoszenia upadłości (P. Filipiak [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2016, s. 661).

W zakresie badania podstaw ogłaszania upadłości dłużnika zob. procedury:

Badanie podstaw ogłoszenia upadłości przez dłużnika – osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą

Badanie podstaw ogłoszenia upadłości przez dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej

Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości może być wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty określone w ustawie (zob. art. 5 p.u.).

Zgodnie z art. 20 ust. 1 p.u. wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych. Wniosek mogą zgłosić również:

a) w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej – każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki;

b) w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami;

c) w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego – także organ założycielski;

d) w stosunku do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa – także pełnomocnik Rządu, państwowa osoba prawna, organ lub inna jednostka uprawniona do wykonywania praw z akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa;

e) w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji – każdy z likwidatorów;

f) w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego – kurator ustanowiony na podstawie art. 42 § 1 k.c.;

g) w stosunku do dłużnika, któremu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej 100.000 euro – organ udzielający pomocy;

h) w stosunku do dłużnika, wobec którego prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego – zarządca ustanowiony w tym postępowaniu.

Wniosek złożony przez podmiot nieuprawniony podlega oddaleniu. Dotyczy również wierzyciela, który nie uprawdopodobnił istnienia swojej wierzytelności (zob. art. 24 p.u.).

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego (zob. art. 125 i n. k.p.c. w zw. z art. 35 p.u.). Wnioskodawca obowiązany jest zatem oznaczyć sąd, do którego składa wniosek, oznaczenie wnioskodawcy oraz dłużnika (jeżeli dłużnik nie jest wnioskodawcą), oznaczenie rodzaju pisma oraz osnowę wniosku wraz ze wskazaniem faktów uzasadniających wniosek. Wniosek powinien zostać podpisany przez wnioskodawcę albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika oraz zawierać wymienienie załączników (zob. art. 126 § 1 k.p.c.).

Ponieważ wniosek o ogłoszenie upadłości jest pierwszym pismem procesowym w sprawie powinien spełniać wymogi wskazane w art. 126 § 2 k.p.c., w szczególności oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - adres do doręczeń wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron.

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości składany jest przez wnioskodawcę zastępowanego przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Jeżeli wniosek zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę (zob. art. 128¹ k.p.c.).

Ponadto wniosek o ogłoszenie upadłości jako pismo inicjujące postępowanie powinien zawierać:

a) żądanie ogłoszenia upadłości dłużnika;

b) wskazanie faktów, na których wnioskodawca opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu (zob. art. 187 § 1 k.p.c. w zw. z art. 35 p.u.).

Wymogi szczególne wniosku o ogłoszenie upadłości zostały określone w art. 22 p.u. oraz w art. 23 i 25 p.u. w przypadku wniosku składanego przez dłużnika lub w art. 24 p.u. w przypadku wniosku składanego przez wierzyciela.

Każdy wniosek o ogłoszenie upadłości zgodnie z art. 22 ust. 1 p.u. powinien zawierać:

a) imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, firmę, pod którą działa dłużnik, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, oraz numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym reprezentantów, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające ich jednoznaczną identyfikację, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska albo nazwę, numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację oraz miejsce zamieszkania albo siedzibę wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;

b) NIP, jeżeli dłużnik ma taki numer;

c) wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;

d) wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;

e) informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z 29.07.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623, 1798 i 2217).

Przez inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację rozumie się w szczególności numer paszportu i oznaczenie państwa wystawiającego paszport albo numer karty pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, albo numer w zagranicznym rejestrze, albo zagraniczny numer identyfikacji lub identyfikacji podatkowej.

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości składany jest przez dłużnika powinien on ponadto zwierać informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z 24.08.2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz.U. z 2019 r. poz. 212) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy.

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza dłużnik, do wniosku powinien dołączyć:

a) aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;

b) bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie 30 dni przed dniem złożenia wniosku;

c) spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;

d) oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;

e) spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;

f) wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;

g) informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych, zastawów skarbowych i hipotek morskich oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych oraz przed sądami polubownymi dotyczących majątku dłużnika;

h) informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni;

i) informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

– zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub

– osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub

– sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro.

Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa powyżej, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić (zob. art. 23 ust. 3 p.u.).

Do wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika powyższe dokumenty dołącza jako załączniki w postaci elektronicznej (zob. art. 216a ust. 1b w zw. z art. 35 p.u.). Jeżeli załączane dokumenty zostały sporządzone w postaci papierowej, do pisma dołącza się:

a) poświadczone elektronicznie odpisy dokumentów;

b) elektroniczne kopie dokumentów.

W przypadku złożenia elektronicznej kopii dokumentu, oryginał dokumentu albo jego odpis poświadczony za zgodność z oryginałem zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego składa się w sądzie upadłościowym bez wezwania w terminie 3 dni od dnia wniesienia wniosku o ogłoszenie upadłości. Przepis art. 130 § 2 k.p.c. stosuje się odpowiednio, co oznacza, że w przypadku niezłożenia oryginału dokumentu albo jego odpisu poświadczonego za zgodność z oryginałem zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego w terminie 3 dni od dnia wniesienia wniosku, wniosek o ogłoszenie upadłości zwraca się. Odmiennie P. Zimmerman, który wskazuje, iż nie jest zwracane pismo (tu: wniosek o ogłoszenie upadłości) tylko dokument (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2022, komentarz do art. 216a, uwaga 9).

Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnik jest obowiązany złożyć oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku. Jeżeli oświadczenie to nie jest zgodne z prawdą, dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości. W razie niezłożenia oświadczenia, o którym powyżej, wniosek zwraca się bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia.

Oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku, o ile wniosek podpisuje dłużnik lub jego reprezentanci osobiście, może być inkorporowane do treści wniosku, nie musi stanowić odrębnego dokumentu w znaczeniu fizycznym (zob. P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2022, komentarz do art. 25, uwaga 1).

Dłużnik może złożyć oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku o ogłoszenie upadłości za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Obowiązek opatrywania pism w tym również oświadczenia, o którym mowa w art. 25 ust. 1 p.u., kwalifikowanym podpisem elektronicznym osoby, która składa oświadczenie albo jej podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo uwierzytelnia w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralność weryfikowanych danych w postaci elektronicznej, w sposób wystarczający gwarantuje pewność, że oświadczenie to będzie pochodziło od dłużnika. Regulacja art. 25 ust. 1 p.u. nie wyklucza przy tym możliwości złożenia oświadczenia w formie pisemnej i np. załączenia go do wniosku składanego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przez pełnomocnika procesowego dłużnika. Wówczas do złożenia oświadczenia stosuje się art. 216a ust. 1c–1e p.u.

Jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien we wniosku uprawdopodobnić swoją wierzytelność (art. 24 p.u.). Jeżeli wierzytelność nie zostanie należycie uprawdopodobniona, sąd oddali wniosek wierzyciela z uwagi na brak legitymacji.

Wnioskodawca uiszcza zaliczkę na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i wraz z wnioskiem przedstawia dowód jej uiszczenia. W przypadku braku uiszczenia zaliczki przewodniczący wzywa do uiszczenia zaliczki w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu wniosku (art. 22a p.u.).

Od wniosku o ogłoszenie upadłości pobiera się opłatę stałą w kwocie 1000 złotych (art. 74 pkt 1 u.k.s.c.).