Dauter Bogusław, Rozpoznanie sprzeciwu od postanowień referendarza sądowego z zakresu prawa pomocy

Rozpoznanie sprzeciwu od postanowień referendarza sądowego z zakresu prawa pomocy

1. Sprzeciw jest jednym ze środków zaskarżenia w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy. Przez przyjęcie zasady, że czynności z zakresu prawa pomocy wykonuje referendarz sądowy, sprzeciw stał się środkiem zaskarżenia o zasadniczym znaczeniu. Zgodnie z treścią art. 259 p.p.s.a. przysługuje on od zarządzeń i postanowień wskazanych w art. 258 § 2 pkt 6–8 p.p.s.a.

2. Sprzeciw wskazany w art. 260 p.p.s.a. służy zatem na następujące wydawane na posiedzeniu niejawnym postanowienia referendarza sądowego: o przyznaniu, cofnięciu, odmowie przyznania prawa pomocy albo umorzeniu postępowania w sprawie przyznania prawa pomocy; o przyznaniu wynagrodzenia adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz o zwrocie niezbędnych udokumentowanych wydatków.

3. Zmiana ustawy procesowej wiąże się z odmienną regulacją skutków wniesienia sprzeciwu. W przeciwieństwie do poprzedniego stanu prawnego skuteczne wniesienie sprzeciwu nie powoduje, że zaskarżony akt traci moc (art. 260 p.p.s.a.). Znowelizowana regulacja dotyczy jednak tylko postępowań sądowoadministracyjnych wszczętych od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2015 r. poz. 658). W konsekwencji do czasu zakończenia postępowań wszczętych przed dniem 15 sierpnia 2015 r. występować będzie dualizm reżimów prawnych w sprawach, w których wniesiono sprzeciw od postanowień wydawanych w przedmiocie prawa pomocy (por. M. Jagielska, J. Jagielski, P. Gołaszewski [w:] red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2015, s. 1060).

1. Strona może zaskarżyć postanowienia referendarza sądowego wskazane w art. 258 § 2 pkt 7–8 p.p.s.a. wnosząc sprzeciw (por. S. Babiarz, B. Dauter, S. Marciniak, A. Mudrecki, Doradca podatkowy przed sądem administracyjnym, Oficyna 2009, 98980). Strona albo adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy (w przypadku postanowień wydawanych na podstawie art. 250 p.p.s.a.) mogą go wnieść do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia. Strona niewystępująca z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy nie ma legitymacji skargowej do wniesienia sprzeciwu od postanowienia referendarza wydanego w tejże sprawie (postanowienie NSA z dnia 23 czerwca 2008 r., II OZ 640/08; por. art. 252 § 3 p.p.s.a.). Sprzeciw od postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz o zwrocie niezbędnych udokumentowanych wydatków przysługuje wskazanemu pełnomocnikowi. Jeśli pismo sporządza profesjonalny pełnomocnik powinno ono zawierać uzasadnienie. Ten wymóg pisma procesowego dotyczy zarówno sprzeciwów wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników w imieniu mocodawców, jak i we własnym imieniu w odniesieniu do postanowień wydanych na podstawie art. 250 p.p.s.a.

Pismo strony wyrażające niezadowolenie z wydanego przez referendarza rozstrzygnięcia, jeżeli zostało wniesione w terminie do wniesienia sprzeciwu, powinno być uznane jako sprzeciw, a nie jako ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy (postanowienie NSA z dnia 13 października 2005 r., II OZ 858/05). Podobnie, gdy postanowienie referendarza uwzględnia wniosek o przyznanie prawa pomocy w części, a w pozostałej części wniosek zostaje oddalony, to pismo złożone przez stronę zawierające żądanie zwolnienia od kosztów sądowych w całości, także traktuje się jako sprzeciw, o ile zostało wniesione we wskazanym siedmiodniowym terminie (postanowienie NSA z dnia 23 czerwca 2005 r., II OZ 541/05).

2. Skutkiem wniesienia sprzeciwu od postanowienia w przedmiocie prawa pomocy wydanego przez referendarza sądowego jest wstrzymanie wykonalności zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Po wniesieniu pisma do sądu jest ono przekazywane przewodniczącemu wydziału.