Dauter Bogusław, Rozpoznanie sprzeciwu od decyzji kasacyjnej organu

Rozpoznanie sprzeciwu od decyzji kasacyjnej organu

Od 1 czerwca 2017 r. prawodawca zrezygnował z dotychczasowej formuły zaskarżania decyzji kasacyjnych, o których mowa w art. 138 § 2 k.p.a., wyłączając ten rodzaj rozstrzygnięcia spod kontroli w trybie skargowym, czemu dano wyraz już w treści przepisów o właściwości, tj. w nowym art. 3 § 2a p.p.s.a., zgodnie z którym sądy administracyjne orzekają także w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. W obecnym stanie prawnym od decyzji kasacyjnej skarga nie przysługuje, jednak strona niezadowolona z treści decyzji może ją poddać kontroli sądowoadministracyjnej w nowej, skróconej procedurze inicjowanej szczególnym środkiem zaskarżenia, tj. sprzeciwem (art. 64a p.p.s.a.).

Jest to już trzeci wariant instytucji sprzeciwu uregulowany w ustawie procesowej. O ile jednak pozostałe wersje tego środka prawnego dotyczą kwestii wpadkowych ściśle związanych z czynnościami procesowymi podejmowanymi w toku postępowania sądowoadministracyjnego (chodzi odpowiednio o sprzeciw od zarządzeń i postanowień referendarza sądowego z zakresu prawa pomocy oraz dotyczący innych kwestii procesowych wskazanych w art. 167a § 2 p.p.s.a.), o tyle regulacja art. 64a–64e p.p.s.a. stanowi o szczególnym środku zaskarżenia decyzji kasacyjnych organu administracji publicznej, który ma w założeniu przeciwdziałać przewlekłości postępowania administracyjnego.

Niestety nowa regulacja dotycząca instytucji sprzeciwu od decyzji kasacyjnej nie jest wolna od mankamentów i w kilku miejscach rodzi istotne wątpliwości interpretacyjne, które ujawniają się już w zakresie przepisów międzyczasowych. Mimo braku precyzji norm intertemporalnych ustanowionych w art. 17 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935) należy przyjąć, że sprzeciwem są zaskarżalne nie tylko wszystkie decyzje kasatoryjne wydane lub doręczone po wejściu w życie noweli, ale również te, co do których w dniu 1 czerwca 2017 r. nie upłynął termin na wniesienie skargi. Termin na wniesienie sprzeciwu będzie w takim przypadku zbieżny z terminem na złożenie skargi. Ponadto zgodnie z dyrektywą falsa demonstratio non nocet skargę złożoną w ww. sytuacji po wskazanej dacie (w przewidzianym dla niej 30-dniowym terminie) sąd administracyjny powinien rozpoznać jako sprzeciw od decyzji.

Szerzej odnośnie do wskazanych powyżej kwestii zob. też komentarz wstępny do procedury: Wniesienie sprzeciwu od decyzji kasacyjnej organu.

W piśmiennictwie wskazuje się także na szereg dalszych wątpliwości co do nowej instytucji podnosząc m.in., że omawiane regulacje nie spełniają konstytucyjnego testu proporcjonalności. Odsyłając w ww. zakresie do literatury wypada choćby hasłowo wymienić te zastrzeżenia, które mają charakter zasadniczy i zarazem nie są sygnalizowane w niniejszym opracowaniu. Najpoważniejsze zarzuty dotyczą: ograniczenia kręgu uczestników postępowania poprzez wyłączenie stosowania art. 33 p.p.s.a., kryteriów oceny zasadności sprzeciwu, jak też przysługujących sądowi środków prawnych, w szczególności w kontekście braku podstaw do odpowiedniego stosowania art. 145 p.p.s.a., przyznania kompetencji do wymierzenia grzywny w razie uwzględnienia sprzeciwu, czy zaskarżalności tylko wyroków oddalających sprzeciw. Wysuwa się stąd daleko idący wniosek o „dekompozycji dotychczasowego systemu środków prawnych uruchamiających postępowanie sądowoadministracyjne” i prognozuje się „ograniczoną praktyczną doniosłość” instytucji sprzeciwu od decyzji kasacyjnej (por. T. Woś, J. G. Firlus, Sprzeciw od decyzji kasacyjnej organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138 § 2 k.p.a., Przegląd Prawa Publicznego 2017/6, s. 82-97).

Niniejsza procedura przedstawia tryb rozpoznania przez sąd administracyjny sprzeciwu od decyzji kasacyjnej, o której mowa w art. 138 § 2 k.p.a.

1. Organ przekazuje sprzeciw od decyzji wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania. Termin ten biegnie od daty otrzymania sprzeciwu bądź (w odniesieniu do akt sprawy) od daty otrzymania wezwania sądu o przekazanie akt sprawy w związku ze sprzeciwem wniesionym wprost do sądu.

2. Otrzymanie sprzeciwu wraz z aktami sprawy (względnie akt sprawy w przypadku wniesienia sprzeciwu wprost do sądu) stanowi podstawę jego weryfikacji pod względem wymogów formalnych i następnie przyjęcia do rozpoznania.

3. Prawodawca przewidział jednakże również inny scenariusz procesowy, a mianowicie rozpoznanie sprzeciwu na podstawie odpisu nadesłanego przez stronę w sytuacji (uporczywego - mimo wymierzonej grzywny) niewykonywania przez organ obowiązku przekazania sprzeciwu oraz/lub akt sprawy (zob. art. 64c § 6–7 p.p.s.a.).

1. Co do zasady, sprzeciw wnosi się za pośrednictwem organu w terminie 14 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji kasacyjnej. Niemniej jednak 14-dniowy termin do wniesienia sprzeciwu od decyzji kasacyjnej uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła sprzeciw wprost do sądu administracyjnego.

2. Sprzeciw powinien odpowiadać wymogom stawianym wszystkim pismom w postępowaniu sądowym (art. 46–47 p.p.s.a.) oraz zawierać dodatkowe elementy określone w art. 64b § 2 in fine p.p.s.a.

3. Sprzeciw podlega opłacie (art. 230 § 2 p.p.s.a.).

4. Szerzej odnośnie do warunków formalnych sprzeciwu zob. uwagi do procedury: Wniesienie sprzeciwu od decyzji kasacyjnej organu.

5. W ramach badania wstępnego sprzeciwu mieści się także kontrola poprawności uwzględnienia sprzeciwu w trybie art. 64c § 5 p.p.s.a., tj. autokontroli organu. W przypadku uznania, że organ prawidłowo skorzystał z przyznanej mu w tym zakresie kompetencji postępowanie sądowoadministracyjne podlega umorzeniu. Por. w tym zakresie odpowiednio uwagi do procedury Uwzględnienie skargi w całości przez organ (autokontrola organu) oraz do ww. procedury Wniesienie sprzeciwu od decyzji kasacyjnej organu.