Bełczącki Robert Marek, Rozpoznanie skargi kasacyjnej

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 7 listopada 2019 r.
Autorzy:

Rozpoznanie skargi kasacyjnej

Rozpoznanie skargi kasacyjnej

Rozpoznanie skargi kasacyjnej

W odróżnieniu od sądu drugiej instancji, który rozpoznając sprawę na skutek apelacji, nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, a wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego i w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (por. uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55), Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną - a nie sprawę - i w myśl art. 39813 § 1 k.p.c. czyni to w granicach zaskarżenia skargi i w granicach jej podstaw, uwzględniając z urzędu w granicach zaskarżenia jedynie nieważność postępowania zaistniałą przed sądem drugiej instancji. Związanie podstawami dotyczy zarówno podstawy naruszenia prawa materialnego (art. 3983 § 1 pkt 1 k.p.c.), jak i podstawy naruszenia przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c.). Oceny trafności podniesionych przez skarżącego naruszeń Sąd Najwyższy obowiązany jest dokonać w świetle wiążących go ustaleń faktycznych przyjętych przez sąd drugiej instancji za podstawę zaskarżonego orzeczenia (art. 39813 § 2 k.p.c.). Z tym wiąże się niedopuszczalność powoływania przez skarżącego nowych faktów i dowodów, a co za tym idzie - niedopuszczalność prowadzenia przez Sąd Najwyższy postępowania dowodowego, chyba że w kierunku ustalenia okoliczności związanych z nieważnością postępowania zaistniałą przed sądem drugiej instancji. Ze związaniem Sądu Najwyższego ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez sąd drugiej instancji koresponduje również zakaz opierania przez skarżącego podstaw skargi na zarzutach dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 3983 § 3 k.p.c.).

Rozpoznanie skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy skład orzekający przewodniczący Sąd Najwyższy skład orzekający przewodniczący pominięcie zarzutów dotyczących ustalenia faktów i oceny dowodów czy naruszenie prawa materialnego jest oczywiście uzasadnione? skarga kasacyjna oparta jedynie na naruszeniach przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie powodujących nieważności postępowania skarga kasacyjna oparta na obu podstawach przewidzianych w art. 3983 § 1 k.p.c. czy zakaz reformationis in peius znajduje zastosowanie? postanowienie odrzucające skargę kasacyjną uchylenie orzeczenia sądu drugiej instancji w granicach zaskarżenia (lub także orzeczenia sądu pierwszej instancji), zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji (albo sądowi pierwszej instancji) do ponownego rozpoznania, ewentualnie odrzucenie pozwu lub umorzenie postępowania czy zakaz reformationis in peius znajduje zastosowanie? czy zakaz reformationis in peius znajduje zastosowanie? ustalenie podmiotowych i przedmiotowych granic zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji czy przyczyna niedopuszczalności skargi kasacyjnej jest usuwalna? ocena trafności podniesionych w skardze kasacyjnej naruszeń przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie powodujących nieważności postępowania skarga kasacyjna oparta jedynie na naruszeniach prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie uchylenie zaskarżonego orzeczenia sądu drugiej instancji i orzeczenie co do istoty sprawy oddalenie skargi kasacyjnej czy w granicach zaskarżenia zachodzi nieważność postępowania przed sądem drugiej instancji ? czy podstawę skargi kasacyjnej stanowią zarzuty dotyczące ustalenia faktów i oceny dowodów? uchylenie orzeczenia sądu drugiej instancji w zaskarżonej części (lub także orzeczenia sądu pierwszej instancji), i przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji (albo sądowi pierwszej instancji) do ponownego rozpoznania ocena trafności podniesionych w skardze kasacyjnej naruszeń prawa materialnego ustalenie stanu faktycznego i jego oceny prawnej przyjętych przez sąd drugiej instancji za podstawę zaskarżonego orzeczenia ocena trafności podniesionych w skardze kasacyjnej naruszeń przepisów postępowania, mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie powodujących nieważności postępowania ponowna ocena dopuszczalności wniesionej skargi kasacyjnej czy w skardze kasacyjnej zawarty został wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia sądu drugiej instancji i orzeczenie co do istoty sprawy przedstawienie skargi kasacyjnej przewodniczącemu wydziału w Sądzie Najwyższym tak nie tak nie tak nie tak nie tak nie trafne nietrafne tak nie tak nie trafne nietrafne trafne nietrafne dopuszczalna niedopuszczalna tak nie

Krok: ustalenie stanu faktycznego i jego oceny prawnej przyjętych przez sąd drugiej instancji za podstawę zaskarżonego orzeczenia

Przystępując do rozpoznania skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy w punkcie wyjścia ustala stan faktyczny oraz jego prawną ocenę przyjętą przez sąd drugiej instancji za podstawę zaskarżonego orzeczenia. Rekonstrukcji tej dokonuje się przede wszystkim w oparciu o treść uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Artykuł 39813 § 2 k.p.c. ustanawia związanie Sądu Najwyższego ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, w związku z czym stan faktyczny przyjęty przez sąd drugiej instancji staje się również podstawą orzeczenia Sądu Najwyższego.

Krok: ustalenie podmiotowych i przedmiotowych granic zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji

Kolejnym etapem jest ustalenie granic, w jakich orzeczenie sądu drugiej instancji zostało zaskarżone skargą kasacyjną. Poza granicami zaskarżenia skargi kasacyjnej nie mogą zostać uwzględnione nie tylko naruszenia niepodniesione w skardze, ale także skutkujące nieważnością postępowania przed sądem drugiej instancji. Sąd Najwyższy ustala więc, czy orzeczenie sądu drugiej instancji zostało zaskarżone w całości, czy w części, czy przez jedną ze stron, czy przez obie, a w przypadku współuczestnictwa po którejś ze stron, którzy ze współuczestników orzeczenie zaskarżyli i czy na podstawie art. 73 § 2 k.p.c. zaskarżenie przez niektórych wywołuje skutek także względem pozostałych. Należy podkreślić, że w postępowaniu kasacyjnym nie znajduje odpowiedniego zastosowania art. 378 § 2 k.p.c. Norma zawarta w tym przepisie pozwala sądowi drugiej instancji z urzędu rozpoznać sprawę w granicach zaskarżenia na rzecz współuczestników, którzy wyroku sądu pierwszej instancji nie zaskarżyli, jeśli będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne, a w konsekwencji nakazuje zawiadomić ich o terminie rozprawy apelacyjnej, aby mogli wziąć w niej udział i ewentualnie złożyć pisma przygotowawcze. Odpowiednie stosowanie tego przepisu w postępowaniu kasacyjnym na podstawie art. 39821 k.p.c. pozwalałoby Sądowi Najwyższemu z urzędu rozpoznać skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia na rzecz takich współuczestników i obligowałoby do zawiadomienia ich o terminie rozprawy kasacyjnej. Konsekwencją takiego stanowiska byłoby jednak zanegowanie prawomocności orzeczenia sądu drugiej instancji względem takich współuczestników, do czego brakuje stosownej podstawy prawnej. Pamiętać bowiem należy, że art. 378 § 2 k.p.c. koresponduje z art. 363 § 3 k.p.c., który stoi na przeszkodzie uprawomocnieniu się orzeczenia w części niezaskarżonej, jeśli sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części. Skarga kasacyjna przysługuje natomiast wyłącznie od prawomocnych orzeczeń sądu drugiej instancji (por. T. Wiśniewski, Przebieg procesu cywilnego…; wyrok SN z dnia 26 listopada 1999 r., III CKN 468/98, OSP 2000, z. 7–8, poz. 117). Wbrew temu w judykaturze Sądu Najwyższego toruje sobie drogę pogląd dopuszczający w postępowaniu kasacyjnym odpowiednie zastosowanie art. 378 § 2 k.p.c. w zw. z art. 39821 k.p.c. (por. wyroki SN: z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CSK 740/11, LEX nr 1231481; z dnia 11 lipca 2012 r., II CSK 677/11, LEX nr 1228438; z dnia 24 sierpnia 2009 r., I UK 71/09, OSNP 2011, nr 7–8, poz. 106), który w konsekwencji oznaczać musi także odpowiednie zastosowanie art. 363 § 3 k.p.c.