Bełczącki Robert Marek, Rozpoznanie przez sąd pierwszej instancji wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego, wydanego w postępowaniu wszczętym przed dniem 1 sierpnia 2022 roku, na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003

Rozpoznanie przez sąd pierwszej instancji wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego, wydanego w postępowaniu wszczętym przed dniem 1 sierpnia 2022 roku, na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003

Oprócz badania, czy orzeczenie, którego wykonalność ma zostać stwierdzona, wchodzi w zakres zastosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 oraz czy spełnione zostały warunki przewidziane w art. 28 i art. 37 rozporządzenia, z zastrzeżeniem art. 38, sąd pierwszej instancji bada także istnienie przeszkód do stwierdzenia wykonalności orzeczenia przewidzianych w art. 22, 23 i 24 rozporządzenia (art. 31 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003). Według prawa polskiego stwierdzenie wykonalności następuje przez nadanie klauzuli wykonalności zagranicznemu orzeczeniu (art. 1151 § 1 k.p.c.) albo ugodzie sądowej (art. 1151 § 1 w zw. z art. 1152 k.p.c.). Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia wykonalności zostało bowiem scalone z postępowaniem klauzulowym. Wykonywanie orzeczeń, które według rozporządzenia kwalifikują się jako dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej, na gruncie prawa polskiego nie wymaga jednak nadawania klauzuli wykonalności, ale wydania postanowienia stwierdzającego wykonalność (por. art. 578¹ k.p.c.), które w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia pełni tę samą funkcję, co klauzula wykonalności.

Sąd rozpoznaje wniosek w składzie jednego sędziego (art. 47 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Postępowanie w pierwszej instancji jest postępowaniem jednostronnym, toczącym się wyłącznie z udziałem wnioskodawcy.

W myśl art. 31 ust. 1 zd. drugie rozporządzenia na tym etapie postępowania strona przeciwna nie ma możliwości złożenia jakiegokolwiek oświadczenia.

Rozstrzygnięcie sądu opiera się więc z reguły jedynie na materiale przedstawionym przez wnioskodawcę. Jeśli jednak strona przeciwna, dowiedziawszy się o wszczętym postępowaniu, złoży oświadczenie, sąd może wziąć je pod uwagę (por. Magnus / Mankowski / David McClean, Brussels II bis Regulation (2012), art. 31, note 4).

Zgodnie z art. 1151¹ § 2 zd. drugie k.p.c. wniosek podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym (przepisy rozporządzenia nie regulują tej kwestii). Wniosek może jednak zostać skierowany na posiedzenie jawne, jeśli zachodzić będzie potrzeba wysłuchania wnioskodawcy. Wówczas posiedzenie jawne nie będzie miało charakteru rozprawy, skoro strona przeciwna w myśl art. 31 ust. 1 zd. drugie rozporządzenia nie będzie mogła wziąć w nim udziału.

Jeśli orzeczenie, którego wykonalność ma zostać stwierdzona, zostanie zaskarżone w państwie pochodzenia zwyczajnym środkiem zaskarżenia, sąd pierwszej instancji nie może z tego powodu zawiesić postępowania o stwierdzenie wykonalności (art. 27 rozporządzenia dotyczy jedynie postępowania w przedmiocie uznania). Według art. 35 rozporządzenia, zawieszenie postępowania z tego powodu może nastąpić dopiero na etapie postępowania przed sądem drugiej instancji albo przed Sądem Najwyższym.

Legitymacja do zgłoszenia wniosku przysługuje zainteresowanemu podmiotowi, przede wszystkim stronie zagranicznego postępowania. Legitymację posiada także prokurator.

Wniosek zgłoszony przez podmiot, któremu brakuje legitymacji, podlega oddaleniu.