Bełczącki Robert Marek, Rozpoznanie przez sąd pierwszej albo drugiej instancji skargi o wznowienie postępowania

Rozpoznanie przez sąd pierwszej albo drugiej instancji skargi o wznowienie postępowania

Jeśli podana w skardze podstawa wznowienia rzeczywiście wystąpiła, sprawa na skutek skargi o wznowienie zostanie rozpoznana ponownie, ale tylko w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia (art. 412 § 1 k.p.c.). Pierwszy etap merytorycznej oceny skargi stanowią czynności zmierzające do ustalenia, czy podstawa wznowienia, na której oparta została skarga, rzeczywiście wystąpiła. Etap ten określa się jako badanie dopuszczalności wznowienia (iudicium rescindens). Pozytywne ustalenie w tym przedmiocie pozwala na przejście do etapu ponownego rozpoznania sprawy w granicach wznowienia (iudicium rescissorium). W praktyce przejściu takiemu nie towarzyszy wydanie przez sąd odrębnego postanowienia wznawiającego postępowanie, a strony dowiadują się o przyjęciu w danej sprawie dopuszczalności wznowienia, analizując czynności podejmowane przez sąd. W poprzednim stanie prawnym normatywną podstawę do wydania odrębnego postanowienia o wznowieniu postępowania, stanowił art. 411 k.p.c. Obecnie również dopuszcza się możliwość wydania takiego postanowienia, odwołując się do art. 412 § 3 k.p.c., zgodnie z którym, jeśli do rozstrzygnięcia o wznowieniu postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, orzeka on tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje sądowi drugiej instancji. Regulacja ta potwierdza dalsze funkcjonowanie w procesie cywilnym instytucji odrębnego postanowienia o wznowieniu. W praktyce jednak sądy pierwszej i drugiej instancji, rozpoznając skargi o wznowienie, postanowień takich nie wydają. Ponownego rozpoznania sprawy nie poprzedza uchylenie prawomocnego orzeczenia, zaskarżonego skargą o wznowienie, chociaż niewątpliwie dochodzi wówczas do „zawieszenia” jego prawomocności. W myśl art. 412 § 2 k.p.c., zmiana zaskarżonego orzeczenia albo jego uchylenie i w razie potrzeby odrzucenie pozwu albo umorzenie postępowania, następuje dopiero po ponownym rozpoznaniu sprawy.

Szerzej - por. D. Zawistowski, Komentarz do art. 412 k.p.c., w: H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz, Lex.

Przystępując do rozpoznania skargi, w pierwszej kolejności ustala się granice, w jakich orzeczenie zostało zaskarżone skargą o wznowienie, w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym - w całości czy w części, przez jedną ze stron, czy przez obie, a w przypadku współuczestnictwa procesowego - którzy ze współuczestników orzeczenie zaskarżyli i czy na podstawie art. 73 § 2 k.p.c. zaskarżenie przez niektórych wywołuje skutek także względem pozostałych lub przeciwko którym współuczestnikom, występującym po stronie przeciwnej, skarga jest skierowana.

W postępowaniu ze skargi o wznowienie nie znajduje odpowiedniego zastosowania art. 378 § 2 k.p.c., pozwalający z urzędu rozpoznać sprawę w granicach zaskarżenia na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, jeśli będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1970 r., I CO 4/69, OSNC 1970, nr 10, poz. 188, LEX nr 1081).

Sąd bezwzględnie związany jest granicami zaskarżenia, określonymi w skardze o wznowienie. Poza tym granicami nie może dojść ani do wznowienia postępowania, ani do ponownego rozpoznania sprawy.