Niewiadomski Zygmunt, Roszczenie o wypłatę odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę z tytułu uchwalenia lub zmiany planu miejscowego

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 24 września 2023 r.
Autorzy:

Roszczenie o wypłatę odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę z tytułu uchwalenia lub zmiany planu miejscowego

Roszczenie o wypłatę odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę z tytułu uchwalenia lub zmiany planu miejscowego

Roszczenie o wypłatę odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę z tytułu uchwalenia lub zmiany planu miejscowego

Roszczenie o odszkodowanie z tytułu szkody powstałej w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego ma charakter cywilnoprawny. Przysługuje właścicielowi nieruchomości bądź użytkownikowi wieczystemu, gdy uchwalony lub zmieniony plan uniemożliwia im lub istotnie ogranicza zarówno kontynuowanie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości, jak i pozbawia ich potencjalnej możliwości korzystania z nieruchomości zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem (teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2006 r., V CSK 332/06, LEX nr 421051). Stanowi rekompensatę z tytułu rzeczywistej szkody, jaką poniósł właściciel, użytkownik wieczysty nieruchomości objętej planem, wynikającej z uniemożliwienia korzystania w dotychczasowy sposób z nieruchomości. Roszczenia przewidziane w art. 36 ust. 1 ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym podlegają przedawnieniu w dziesięcioletnim, a nie trzyletnim terminie. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2016 r., II CSK 53/16, LEX nr 2152384).

Warunkiem skuteczności powództwa odszkodowawczego dochodzonego na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. jest posiadanie statusu właściciela albo wieczystego użytkownika nieruchomości zarówno w dniu wejścia w życie nowego lub zmienionego planu miejscowego, jak i dniu wytoczenia powództwa oraz utrzymanie go do chwili zamknięcia rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku przez sąd drugiej instancji. Za utrzymaniem tożsamości właściciela albo wieczystego użytkownika nieruchomości w chwili wejścia w życie planu miejscowego lub jego zmiany z żądającym odszkodowania na podstawie art. 36 ust. 1 u.p.z.p. przemawiają względy systemowe, a zwłaszcza reguła, według której do wykładni nieróżniących się pod względem językowym pojęć funkcjonujących w ramach jednego przepisu powinny być stosowane takie same kryteria wykładni i podobna ochrona byłego właściciela albo wieczystego użytkownika przed negatywnymi skutkami zmian planistycznych. Do wytoczenia powództwa na podstawie art. 36 ust. 3 u.p.z.p. legitymowany jest były właściciel albo wieczysty użytkownik, który we wskazanych warunkach zbył nieruchomość, jeżeli przy tym nie skorzystał z uprawnień określonych w art. 36 ust. 1 i 2 u.p.z.p. Musi to być przy tym właściciel albo wieczysty użytkownik nieruchomości legitymujący się takim prawem w chwili wejścia w życie planu miejscowego lub jego zmiany. Rezultat dokonanej wykładni art. 36 ust. 3 u.p.z.p. jest zgodny z celem tego przepisu, a zawarte w art. 36 ust. 1 i 2, ust. 3 i 4 u.p.z.p. uprawnienia przedstawiają się w jej efekcie jako spójne i zrównoważone pod względem określonych w nich uprawnień i obciążeń, powstających dla właściciela albo wieczystego użytkownika nieruchomości w następstwie zmian planistycznych. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2016 r., IV CSK 778/15, LEX nr 2195664).

Przepis art. 36 ust. 1 u.p.z.p. został w części uznany za niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim wyłącza roszczenia właścicieli lub użytkowników wieczystych, których nieruchomości zostały przeznaczone na cel publiczny w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym 31 grudnia 1994 r., jeśli takie przeznaczenie zostało utrzymane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym pod rządem aktualnie obowiązującej ustawy. (Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 2014 r. sygn. akt K 50/13 (Dz.U. z 2015 r. Nr 22).

Zgonie z treścią art. 371 ust. 1 u.p.z.p., w razie spełnienia przesłanek w przytoczonym przepisie, adresatem roszczenia o wypłatę odszkodowania nie będzie gmina, ale Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.

Ustawodawca ustanawia kolejny wyjątek od zasady dotyczącej adresata roszczeń o odszkodowanie z tytułu szkody powstałej w związku z uchwaleniem lub zmianą planu miejscowego. W razie gdyby uchwalenie lub zmiana planu miejscowego spowodowana była potrzebami obronności i bezpieczeństwa państwa, adresatem roszczeń odszkodowawczych może być gmina lub władający terenem zamkniętym. To oznacza, iż odpowiedzialność gminy i władającego terenem zamkniętym jest solidarna, a od poszkodowanego zależy będzie, od którego z wymienionych podmiotów dochodził będzie odszkodowania. – vide art. 36 ust. 1 u.p.z.p.

Roszczenie o wypłatę odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę z tytułu uchwalenia lub zmiany planu miejscowego wójt, burmistrz, prezydent miasta wójt, burmistrz, prezydent miasta czy strony porozumiały się? wykonanie zobowiązania czy propozycja nieruchomości zastępczej została przyjęta? zawarcie porozumienia w sprawie wypłaty odszkodowania czy zaproponowano nieruchomość zastępczą? odmowa zaspokojenia roszczenia odebranie (doręczenie) wniosku badanie zasadności roszczenia zawarcie porozumienia w sprawie zamiany nieruchomości właściciel, użytkownik wieczysty właściciel, użytkownik wieczysty zaspokojenie roszczenia dochodzenie roszczenia na drodze sądowej czy powstała szkoda? zgłoszenie roszczenia roszczenie o odsetki brak roszczenia czy uchwalenie lub zmiana mpzp wynika z przyczyn wskazanych w art.36 ust. 1a u.p.z.p.? czy zobowiązanie wykonano w terminie? uchwalenie lub zmiana planu czy upłynął termin przedawnienia? czy korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone? roszczenie bezskuteczne czy uniemożliwienie korzystania z nieruchomości ma związek z uchwaleniem planu? nie tak nie tak nie tak nie tak nie tak tak nie nie tak nie tak nie tak

Krok: uchwalenie lub zmiana planu

Ustawodawca posługuje się swoistym skrótem myślowym, wskazując „uchwalenie lub zmianę planu miejscowego”, jako zdarzenie rodzące skutki prawne w postaci możliwości zgłaszania roszczeń z tytułu szkód związanych z uchwaleniem mpzp. Mieć jednakże należy na względzie, iż w istocie owe skutki rodzi dopiero wejście w życie uchwalonego lub zmienionego planu, a nie jego uchwalenie.

Krok: czy upłynął termin przedawnienia?

Roszczenia przewidziane w art. 36 ust. 1 ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym podlegają przedawnieniu w dziesięcioletnim, a nie trzyletnim terminie. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2016 r., II CSK 53/16, LEX nr 2152384).