Zgoliński Igor, Rodzaje i kompetencje organów finansowych - zarys ogólny

Rodzaje i kompetencje organów finansowych - zarys ogólny

Istotną odmiennością postępowania karnego skarbowego względem postępowania karnego powszechnego są organy uprawnione do prowadzenia tego typu postępowań. Podstawowym podziałem tych organów, odnoszącym się do kwestii ustrojowych, jest podział na finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego. Organy te mają odmienne od siebie kompetencje, różny jest też zakres nałożonych na nie obowiązków informacyjnych w ramach postepowania przygotowawczego. Finansowe organy postępowania przygotowawczego mają także szersze kompetencje w ramach postępowania karnego skarbowego. Są np. wyłącznie uprawnione do prowadzenia postępowania w przedmiocie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Co do zasady jednak zarówno finansowe, jak i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego prowadzą postępowania na tych samych zasadach określonych w kodeksie karnym skarbowym i posiłkowo w kodeksie postępowania karnego.

Wskutek zmian w treści kodeksu karnego skarbowego dokonanych na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, które obowiązują od dnia 17 marca 2017 r., de lege lata przewidziane są trzy organy finansowe: naczelnik urzędu celno-skarbowego, naczelnik urzędu skarbowego oraz Szef Krajowej Administracji Skarbowej. Wymaga podkreślenia, że organy te są uprawnione także do wszczynania postępowań przygotowawczych w sprawach, które co do zasady nie należą do ich kompetencji. Po zabezpieczeniu dowodów powinny zaś przekazać tego rodzaju sprawę do dalszego prowadzenia organowi właściwemu. Warto także pamiętać o treści art. 150 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - dalej k.p.k. - wedle którego inne organy dochodzenia posiadają określone w kodeksie postępowania karnego obowiązki i uprawnienia Policji, z wyjątkiem art. 214 § 6 k.p.k. Z kolei czynności procesowe, o których mowa w art. 75 § 2 oraz art. 285 § 2 k.p.k. (zatrzymanie, przymusowe doprowadzenie na przesłuchanie), są dokonywane przez Policję, Straż Graniczną, Służbę Celno-Skarbową, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Żandarmerię Wojskową, a gdy postępowanie przygotowawcze prowadzone jest przez inny niż naczelnik urzędu celno-skarbowego finansowy organ postępowania przygotowawczego - przez Policję na żądanie tego organu. Czynność, o której mowa w art. 244 § 1 k.p.k. (tzw. zatrzymanie policyjne osoby podejrzanej), może być dokonana także przez Straż Graniczną, Służbę Celno-Skarbową, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Żandarmerię Wojskową. W razie potrzeby inny niż Policja organ dochodzenia może zaś zwrócić się do Policji z wnioskiem o udzielenie pomocy przy dokonaniu czynności procesowej.

Wszelkie czynności finansowe organów postępowania przygotowawczego aktualizują się w momencie, gdy podejmą one wiarygodną informację o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Kolejnym krokiem jest wszczęcie postępowania przygotowawczego, co następuje w formie postanowienia. Finansowe organy postępowania przygotowawczego są bowiem uprawnione do wszczęcia postępowania również w zakresie nienależących do ich właściwości. Postanowienie powinno spełniać wymogi określone w art. 94 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. i zawierać:

1) oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie;

2) datę wydania postanowienia;

3) wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy;

4) rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej;

5) uzasadnienie.