Dauter Bogusław, Przystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do postępowania przed sądem administracyjnym

Przystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do postępowania przed sądem administracyjnym

Rzecznik Praw Dziecka jest organem konstytucyjnym (zob. art. 72 ust. 4 Konstytucji RP), którego kompetencje, jak i sposób powołania określa ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2017 r. poz. 922, ze zm.) - ustawa o RPD. Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji RP, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców (art. 1 ust. 2 ww. ustawy). W celu realizacji powyższego zadania we wskazanej ustawie Rzecznikowi Praw Dziecka przyznano prawo wnoszenia skarg do sądu administracyjnego i uczestnictwa w postępowaniu przed tym sądem - na prawach przysługujących prokuratorowi (por. art. 10 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy) oraz prawo wnoszenia skarg kasacyjnych od prawomocnych orzeczeń, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach (por. art. 10 ust. 1 pkt 2c ww. ustawy). Uprawnienia Rzecznika Praw Dziecka w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi określono szerzej niż w ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka albowiem Organowi temu przyznano także prawo do wnoszenia zażaleń oraz skarg o wznowienie postępowania (art. 8 § 2 p.p.s.a.). Przesłanką działania Rzecznika Praw Dziecka w postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest potrzeba ochrony praw dziecka. Przy ziszczeniu się wskazanej przesłanki Rzecznik Praw Dziecka ma zatem prawną możliwość przystąpienia do postępowania sądowego przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, jak i Naczelnym Sądem Administracyjnym. Zastrzec przy tym należy, że ocena w zakresie wystąpienia wskazanej przesłanki należy tylko i wyłącznie do Rzecznika Praw Dziecka. Procedura przedstawia przystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do toczącego się postępowania sądowoadministracyjnego.

1. Przesłanką udziału Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest potrzeba ochrony praw dziecka (art. 8 § 2 p.p.s.a.).

2. Do wszczęcia takiego postępowania lub przystąpienia do niego dochodzi na podstawie własnej oceny Rzecznika Praw Dziecka, że wskutek działania lub zaniechania szeroko rozumianych organów administracji publicznej konieczna jest ochrona praw dziecka (por. M. Romańska [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, T. Woś (red.), Warszawa 2011, s. 152).

3. Rzecznik Praw Dziecka podejmuje określone czynności, w tym także czynności procesowe, z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę w szczególności informacje pochodzące od obywateli lub ich organizacji, wskazujące na naruszanie praw lub dobra dziecka (por. art. 9 ust. 1 ustawy o RPD.

1. Przystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do postępowania przed sądem administracyjnym jest możliwe, jeśli postępowanie to jest w toku. Oznacza to zatem, że dopuszczalne jest przystąpienie Rzecznika Praw Dziecka do postępowania, które zostało już zainicjowane (np. poprzez wniesienie skargi przez stronę skarżącą), lecz nie zostało prawomocnie zakończone. Nie jest przy tym istotne czy postępowanie toczy się przed sądem administracyjnym pierwszej instancji (WSA) czy przed NSA.

2. O tym czy postępowanie sądowoadministracyjne w danej sprawie się toczy, Rzecznik Praw Dziecka może dowiedzieć się z różnych źródeł (por. Krok: Stwierdzenie, że ochrona praw człowieka i obywatela wymaga udziału w postępowaniu - uwagi do pkt 3). W ramach prowadzonego we własnym zakresie postępowania wyjaśniającego Rzecznik Praw Dziecka może żądać od sądu przedłożenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przed tym sądem. Natomiast sąd jest zobligowany do udzielenia żądanych przez niego informacji i wyjaśnień (por. odpowiednio art. 10 ust. 2 oraz art. 10b pkt 2 ustawy o RPD.