Kremens Karolina, Przeszukanie na podstawie postanowienia sądu

Przeszukanie na podstawie postanowienia sądu

Przeszukanie zgodnie z art. 219 k.p.k. dokonywane jest w celu:

1) wykrycia, zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także podejrzanego i oskarżonego,

2) znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie,

3) znalezienia rzeczy podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

Polskie postępowanie karne rozróżnia trzy rodzaje przeszukania, to jest przeszukanie miejsca (w tym także pojazdów), osób (w tym jej odzieży), a także rzeczy (tj. podręcznych przedmiotów, np. plecaka).

Przesłanką przeprowadzenia przeszukania jest „istnienie uzasadnionych podstaw do przypuszczenia, że poszukiwana osoba albo poszukiwane przedmioty znajdują się w danym miejscu bądź w posiadaniu danej osoby”. Muszą więc istnieć racjonalne podstawy do przypuszczenia, iż poszukiwane osoby lub przedmioty znajdują się w określonym miejscu. Podstawy te muszą być uprawdopodobnione i muszą znaleźć oparcie w zebranych dotychczas informacjach.

Kodeks postępowania karnego dopuszcza dokonanie przeszukania:

– w postępowaniu sądowym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia sądu,

– w postępowaniu sądowym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia sądu

– w postępowaniu przygotowawczym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia prokuratora,

– w postępowaniu przygotowawczym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia prokuratora.

Konieczność dokonania przeszukania wyłaniająca się na etapie postępowania sądowego jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim, jednakże możliwym i prawnie dopuszczalnym. Przeszukanie będzie mogło być dokonane zarówno w rezultacie własnej inicjatywy dowodowej sądu, jak i pozytywnie rozpatrzonego przez sąd wniosku dowodowego jednej ze stron postępowania sądowego.

Odnośnie inicjatywy dowodowej stron w toku postępowania sądowego zob. Dopuszczanie dowodów w postępowaniu sądowym.

Postanowienie o przeszukaniu miejsca, osoby albo rzeczy wydaje w postępowaniu sądowym sąd. Z oczywistych względów to nie sąd będzie przeprowadzał czynność przeszukania. Postanowienie jest więc kierowane do Policji albo - w wypadkach wskazanych w ustawie - innego uprawnionego organu, albowiem to właśnie te podmioty będą zobowiązane do przeprowadzenia czynności przeszukania.

W związku z rozszerzeniem uprawnień referendarza sądowego w postępowaniu karnym, w postępowaniu sądowym postanowienia i zarządzenia objęte rozdziałem 25, mogą być wydawane także przez referendarza sądowego (art. 235 k.p.k.).

Postanowienie poza elementami wynikającymi z treści art. 94 k.p.k. powinno zawierać również dodatkowe elementy. Ustawa nie wymienia ich wprost, jednakże przyjąć należy, iż powinny być one analogiczne wobec elementów postanowienia o przeszukaniu wydawanego przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym w oparciu o § 161 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury. Przede wszystkim powinno wskazywać cel dokonywanej czynności, a więc kto lub co jest przedmiotem poszukiwań. W przypadku osoby, której poszukiwanie dotyczy, powinna być ona wskazana w postanowieniu z imienia i nazwiska. Określone powinno być także miejsce dokonywania czynności przeszukania oraz - w przypadku przeszukania osoby - osoba, która ma zostać przeszukana. Należy także wskazać podmiot, któremu polecono wykonanie czynności przeszukania.

Ustawa nie zwalnia sądu z obowiązku sporządzenia uzasadnienia postanowienia. W uzasadnieniu należy przywołać dowody i okoliczności, na podstawie których sąd uznaje, iż istnieje uzasadniona podstawa do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub rzeczy znajdują się w przeszukiwanym miejscu bądź u przeszukiwanej osoby. Należy podkreślić, iż uzasadnieniem nie jest określenie, iż „zachodzi uzasadniona podstawa do przypuszczenia”. Należy wprost powołać się na dowody i okoliczności w danej konkretnej sprawie, które uzasadniają takie przypuszczenie. Tylko tak sformułowane uzasadnienie pozwoli na weryfikację zasadności dokonywanej czynności.