Kremens Karolina, Przeszukanie na podstawie postanowienia prokuratora

Przeszukanie na podstawie postanowienia prokuratora

Przeszukanie zgodnie z art. 219 k.p.k. dokonywane jest w celu:

1) wykrycia, zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także podejrzanego i oskarżonego,

2) znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie,

3) znalezienia rzeczy podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

Polskie postępowanie karne rozróżnia trzy rodzaje przeszukania, to jest przeszukanie miejsca (w tym także pojazdów), osób (w tym jej odzieży), a także rzeczy (tj. podręcznych przedmiotów, np. plecaka).

Przesłanką przeprowadzenia przeszukania jest „istnienie uzasadnionych podstaw do przypuszczenia, że poszukiwana osoba albo poszukiwane przedmioty znajdują się w danym miejscu bądź w posiadaniu danej osoby”. Muszą więc istnieć racjonalne podstawy do przypuszczenia, iż poszukiwane osoby lub przedmioty znajdują się w określonym miejscu. Podstawy te muszą być uprawdopodobnione i muszą znaleźć oparcie w zebranych dotychczas informacjach.

Kodeks postępowania karnego dopuszcza dokonanie przeszukania:

– w postępowaniu sądowym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia sądu,

– w postępowaniu sądowym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia sądu (w opracowaniu),

– w postępowaniu przygotowawczym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia prokuratora,

– w postępowaniu przygotowawczym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia prokuratora (w opracowaniu).

Konieczność dokonania przeszukania wyłaniająca się na etapie postępowania przygotowawczego jest zjawiskiem częstym. Przeszukanie będzie mogło być dokonane zarówno w rezultacie własnej inicjatywy dowodowej prokuratora lub organów ścigania (co będzie stanowiło regułę), a także pozytywnie rozpatrzonego przez prokuratora wniosku dowodowego jednej ze stron postępowania przygotowawczego.

Odnośnie inicjatywy dowodowej stron w toku postępowania przygotowawczego zob. Dopuszczanie dowodów w postępowaniu przygotowawczym.

Postanowienie o przeszukaniu miejsca, osoby albo rzeczy wydaje w postępowaniu przygotowawczym prokurator. Przeszukanie może być dokonane osobiście przez prokuratora. Może zostać również skierowane do Policji albo - w wypadkach wskazanych w ustawie - innego uprawnionego organu.

Postanowienie poza wymogami wynikającymi z treści art. 94 k.p.k. powinno zawierać także dodatkowe elementy. Ustawa nie wymienia ich wprost, jednakże zostały wskazane § 161 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury. Postanowienie przede wszystkim powinno wskazywać cel dokonywanej czynności, a więc kto lub co jest przedmiotem poszukiwań. W przypadku osoby, której poszukiwanie dotyczy, powinna być ona wskazana w postanowieniu z imienia i nazwiska. Określone powinno być także miejsce dokonywania czynności przeszukania oraz - w przypadku przeszukania osoby - osoba, która ma zostać przeszukana. Należy także wskazać podmiot, któremu polecono wykonanie czynności przeszukania.

Ustawa nie zwalnia prokuratora z obowiązku sporządzenia uzasadnienia postanowienia. W uzasadnieniu należy przywołać dowody i okoliczności, na podstawie których prokurator uznaje, iż istnieje uzasadniona podstawa do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub rzeczy znajdują się w przeszukiwanym miejscu bądź u przeszukiwanej osoby. Należy podkreślić, iż uzasadnieniem nie jest określenie, iż „zachodzi uzasadniona podstawa do przypuszczenia”. Należy wprost powołać się na dowody i okoliczności w danej konkretnej sprawie, które uzasadniają takie przypuszczenie. Tylko tak sformułowane uzasadnienie pozwoli na weryfikację zasadności dokonywanej czynności.