Kremens Karolina, Przesłuchanie świadka dopuszczonego z urzędu w postępowaniu sądowym
Przesłuchanie świadka dopuszczonego z urzędu w postępowaniu sądowym
Przesłuchanie świadka dopuszczonego z urzędu w postępowaniu sądowym
Przesłuchanie świadka dopuszczonego z urzędu w postępowaniu sądowym
Poniższa procedura opisuje przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka w sytuacji, w której o dopuszczeniu dowodu decyzję podjął sąd z urzędu.
Ustawa przewiduje także możliwość przesłuchania świadka w toku postępowania sądowego w sytuacji, gdy o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka wnioskowała jedna ze stron postępowania sądowego. Tę drugą możliwość, która powinna być normą, opisuje odrębna procedura Przesłuchanie świadka dopuszczonego na wniosek strony w postępowaniu sądowym.
Procedury prawne pokazane w formie interaktywnych schematów, dzięki którym sprawdzisz, jak krok po kroku przebiega postępowanie w danej sprawie.
Dowiedz się więcej o LEX Navigator.
Zamów bezpłatną prezentację zdalną , podczas której przedstawimy Ci to narzędzie.
Krok: świadek stawia się w sądzie na przesłuchanie
Inicjatywa dowodowa w postępowaniu przed sądem, zgodnie z brzmieniem art. 167 k.p.k., przysługuje stronom oraz sądowi z urzędu.
Ustawodawca nie ogranicza inicjatywy dowodowej sądu jakąkolwiek przesłanką, co oznacza, że dowody mogą być dopuszczone i przeprowadzone w postępowaniu sądowym przez sąd z urzędu i na wniosek stron na takich samych zasadach. Mimo to należy podkreślić, iż kolejność podmiotów określona w przepisie (najpierw „na wniosek” a następnie „z urzędu”) oraz bogate orzecznictwo dotyczące stanu prawnego sprzed 1 lipca 2015 r. a więc gdy art. 167 k.p.k. brzmiał w sposób praktycznie identyczny jak ten, który obowiązuje aktualnie, wskazuje, że pomimo że sąd jest faktycznie zobowiązany przeprowadzić każdorazowo dowód, jeżeli wymaga tego ustalenie prawdy w procesie (art. 2 § 2 k.p.k.), dopuszczanie dowodów z urzędu musi mieć charakter subsydiarny w stosunku do inicjatywy dowodowej stron i następować tylko, gdy strony wyczerpały już swoją inicjatywę dowodową, a sąd dostrzega konieczność przeprowadzenia dodatkowych dowodów, której nie dojrzały strony.
W sytuacji, w której organ dopuścił dowód z urzędu (zob. Inicjatywa dowodowa sądu w postępowaniu sądowym (uwagi ogólne) osoba zostaje wezwana przez sąd do stawiennictwa na rozprawie i złożenia zeznań. Poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie, związanymi z możliwością usprawiedliwiania swojej nieobecności, każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.
Sąd może zachować w tajemnicy okoliczności umożliwiające ujawnienie tożsamości świadka (art. 184 k.p.k.). Składanie zeznań przez świadka w takiej formie objęte jest szczególną procedurą ustanowienia świadka anonimowego i opisane w procedurze Nadanie statusu świadka anonimowego w postępowaniu sądowym.
Osoby wezwane do złożenia zeznań w charakterze świadka, które nie ukończyły lat 18 (przed 15 sierpnia 2023 - lat 15) powinny złożyć zeznanie w obecności przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub osoby pełnoletniej wskazanej przez przesłuchiwanego. Wyjątkiem są tu sytuacje, w których dobro postępowania stoi na przeszkodzie przesłuchaniu świadka w obecności tych osób, a to ze względu na fakt, iż przedstawiciel ustawowy (np. rodzic) jest oskarżonym w sprawie albo zakłóca czynność przesłuchania (zob. postanowienie SN z dnia 26 listopada 2008 r., IV KK 381/08, BPK SN 2009, nr 2, poz. 84). Jeśli osoba przesłuchiwana sprzeciwia się przesłuchaniu w obecności wskazanych wyżej osób - również należy od tego odstąpić.
Ustawa przewiduje także możliwość przesłuchania świadka, zarówno w postępowaniu przygotowawczym jak i przed sądem przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku (art. 177 § 1a k.p.k.). Co do zasady w postępowaniu sądowym w miejscu, w którym przebywa świadek muszą być obecni alternatywnie aplikant sędziowski, referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik zatrudniony w sądzie, w którego okręgu świadek przebywa (art. 177 § 1a k.p.k. zdanie drugie). Z kolei w przypadku przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym co do zasady w miejscu, w którym przebywa świadek muszą być obecni alternatywnie aplikant prokuratorski, asystent prokuratora lub urzędnik zatrudniony w prokuraturze.
Wprowadzono również możliwość przesłuchania takiego świadka także z udziałem innych osób:
a) w przypadku świadków przebywających w zakładzie karnym lub areszcie śledczym – w obecności przedstawiciela administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego;
b) w przypadku świadków przebywających za granicą – w obecności urzędnika konsularnego
Krok: czy istnieje konieczność przesłuchania świadka z udziałem biegłego?
Przesłanką zarządzenia przesłuchania świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa jest uzasadniona wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, stanu rozwoju umysłowego, zdolność postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń (zob. wyrok SN z dnia 14 października 1998 r., V KKN 283/97, OSNKW 1999, nr 1–2, poz. 6).