Kremens Karolina, Przesłuchanie świadka dopuszczonego na wniosek strony w postępowaniu sądowym

Przesłuchanie świadka dopuszczonego na wniosek w postępowaniu sądowym

Poniższa procedura opisuje przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka w sytuacji, w której o dopuszczeniu dowodu decyzję podjął sąd na wniosek jednej ze stron.

Ustawa przewiduje także możliwość przesłuchania świadka w toku postępowania sądowego w sytuacji, gdy decyzję o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka podjął sąd z urzędu. Tę drugą możliwość, która powinna być normą, opisuje odrębna procedura Przesłuchanie świadka dopuszczonego z urzędu w postępowaniu sądowym.

Inicjatywę dowodową w postępowaniu przed sądem, zgodnie z brzmieniem art. 167 k.p.k., przysługuje stronom oraz sądowi z urzędu.

W sytuacji, w której organ dopuścił dowód z przesłuchania świadka na wniosek jednej ze stron (zob. Inicjatywa dowodowa stron w postępowaniu sądowym (uwagi ogólne)) osoba zostaje wezwana przez sąd do stawiennictwa na rozprawie i złożenia zeznań. Poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie, związanymi z możliwością usprawiedliwiania swojej nieobecności, każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.

Sąd może zachować w tajemnicy okoliczności umożliwiające ujawnienie tożsamości świadka (art. 184 k.p.k.). Składanie zeznań przez świadka w takiej formie objęte jest szczególną procedurą ustanowienia świadka anonimowego i opisane w procedurze Nadanie statusu świadka anonimowego w postępowaniu sądowym.

Osoby wezwane do złożenia zeznań w charakterze świadka, które nie ukończyły lat 18 (przed 15 sierpnia 2023 - lat 15) powinny złożyć zeznanie w obecności przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub osoby pełnoletniej wskazanej przez przesłuchiwanego. Wyjątkiem są tu sytuacje, w których dobro postępowania stoi na przeszkodzie przesłuchaniu świadka w obecności tych osób, a to ze względu na fakt, iż przedstawiciel ustawowy (np. rodzic) jest oskarżonym w sprawie albo zakłóca czynność przesłuchania (zob. postanowienie SN z dnia 26 listopada 2008 r., IV KK 381/08, BPK SN 2009, nr 2, poz. 84). Jeśli osoba przesłuchiwana sprzeciwia się przesłuchaniu w obecności wskazanych wyżej osób - również należy od tego odstąpić

Ustawa przewiduje także możliwość przesłuchania świadka przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku (art. 177 § 1a k.p.k.). Co do zasady w postępowaniu sądowym w miejscu, w którym przebywa świadek muszą być obecni alternatywnie referendarz sądowy, asystent sędziego lub urzędnik zatrudniony w sądzie, w którego okręgu świadek przebywa (art. 177 § 1a k.p.k. zdanie drugie). Wprowadzono także ułatwienia polegające na możliwości przesłuchania takiego świadka także z udziałem innych osób:

a) w przypadku świadków przebywających w zakładzie karnym lub areszcie śledczym – w obecności przedstawiciela administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego;

b) w przypadku świadków przebywających za granicą – w obecności urzędnika konsularnego

Przesłanką zarządzenia przesłuchania świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa jest uzasadniona wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, stanu rozwoju umysłowego, zdolność postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń (zob. wyrok SN z dnia 14 października 1998 r., V KKN 283/97, OSNKW 1999, nr 1–2, poz. 6).