Niewiadomski Zygmunt, Przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko

Przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko

Ocena oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia stanowi kilkuetapową, sformalizowaną procedurę, skutkiem której jest ustalenie środowiskowych uwarunkowań realizacji tego przedsięwzięcia. Stanowi instrument realizacji zasady prewencji i kompleksowości ochrony środowiska (J. Jendrośka, Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ): Fachowa ekspertyza czy procedura z udziałem społeczeństwa. Sytuacja w Polsce na tle tendencji światowych, Wrocław 1997, s. 56). Zgodnie z definicją legalną (art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz. U. Nr 199, poz. 1227 - dalej u.o.i.ś.) ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko jest procedurą w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, na którą składa się w szczególności weryfikacja raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w tym postępowaniu.

Planowane przedsięwzięcie wedle art. 3 ust. 1 pkt 13 u.o.i.ś. rozumie się jako zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin. Przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie, także jeżeli są one realizowane przez różne podmioty (szerzej na temat rozumienia pojęcia „przedsięwzięcia” np. M. Pchałek, M. Behnke, Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w prawie polskim i UE, Warszawa 2009, s. 67 i nast.). Procedura OOŚ planowanego przedsięwzięcia przeprowadzana jest na etapie projektowania przedsięwzięcia i nie można jej utożsamiać z analizą porealizacyjną. Ponadto nie ma charakteru samoistnego, przeprowadzana jest w ramach innych postępowań. W tym przypadku w ramach procedury wydania decyzji środowiskowej. Możliwe jest także przeprowadzenie OOŚ planowanego przedsięwzięcia w ramach decyzji inwestycyjnych wymienionych w art. 61 ust. 1 pkt 2 u.o.i.ś. (B. Rakoczy, Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2010, s. 167).

Obowiązek przeprowadzenia procedury OOŚ przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko wynika z mocy prawa. Ponadto, jak słusznie zauważa Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku w sprawie o sygnaturze II OSK 542/14 – „W świetle dyspozycji art. 59 ust. 1 ustawy z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wymaga realizacja tylko planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a nie oczywiście już zrealizowanych. Także przepis art. 71 ust. 1 i 2 jednoznacznie stanowi, że uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wyłącznie wymagane dopiero dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Oznacza to, że ocena środowiskowych aspektów przedsięwzięcia poprzedzać musi przystąpienie do wykonania przedsięwzięcia, stąd dyspozycja art. 72 ust. 1 i 2 ustawy w związku z art. 59 ust. 1 ustawy zawiera tego rodzaju unormowanie.” (vide teza wyroku NSA z dnia 10 listopada 2015 r., II OSK 542/14, LEX nr 1990856).

Kolejna nowelizacja ustawy środowiskowej wprowadziła do systemu pojęcie „inwestycji strategicznych” oraz dalece uproszczoną procedurę ustalania środowiskowych uwarunkowań ich realizacji. Dotyczy to inwestycji strategicznych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów wydanym na podstawie art. 103a ust. 2 uoiś. Dla tego rodzaju inwestycji ustawodawca nie tylko nie przewidział przeprowadzenia OOŚ i zrezygnował z wydania decyzji DUŚ, ale także znacznie ograniczył udział społeczeństwa w procedurze.

W zgodzie z postanowienia art. 59a ust. 1 u.o.i.ś. organ administracyjny właściwy do wydania decyzji środowiskowej zobligowany jest przed przeprowadzeniem oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia poprzedzić tę procedurę analizą zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku gdy przedsięwzięcie jest realizowane na obszarze morskim - z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, jeżeli plany te zostały odpowiednio uchwalone albo przyjęte. Nie dotyczy to przedsięwzięć wymienionych w przepisie art. 59a ust. 4 u.o.i.ś.

Obowiązek przeprowadzenia OOŚ przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko wynika wprost z przepisów prawa, tj. z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2019 r., poz. 1839) - dalej r.p.m.z.o.ś., które wymienia w § 2 przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Dla tych przedsięwzięć obligatoryjnie przeprowadzana jest OOŚ planowanego przedsięwzięcia.

Wniesienie wniosku o ustalenie zakresu raportu oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia zawsze znacząco oddziałującego na środowisko ma charakter fakultatywny i zależy wyłącznie od wnioskodawcy. Obligatoryjne jest ustalenie zakresu raportu dla przedsięwzięć mogących transgranicznie oddziaływać na środowisko.