Kędziora Robert, Przeprowadzenie dowodu z oględzin

Przeprowadzenie dowodu z oględzin

Oględziny to środek dowodowy, który bardziej niż wszystkie inne czyni zadość postulatowi bezpośredniości. Gdy chodzi o zeznanie świadków lub opinię biegłych, nie dają one rękojmi wyłączenia błędu w postrzeżeniu przez te osoby zjawisk, które obserwowały, lub w odtworzeniu tych zjawisk w mowie. Przy oględzinach bezpośrednie zetknięcie się organu z przedmiotem podlegającym poznaniu stwarza w jego świadomości pewność, że przeszkody do poznania prawdy w postaci błędów popełnionych przez świadków i biegłych nie zachodzą (por. E. Iserzon (w:) Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (teksty, wzory i formularze), E. Iserzon, J. Starościak, Warszawa 1970, s. 179).

Należy jednak pamiętać, by czynność oględzin odróżnić od czynności administracji o charakterze kontrolnym (np. w zakresie przestrzegania warunków zezwolenia na sprzedaż alkoholu) czy rozpoznawczym (np. wywiad środowiskowy). Te bowiem mają zazwyczaj charakter pozaprocesowy. Oględziny są zawsze czynnością dokonywaną w toku procesu administracyjnego. Dokonuje ich organ (pracownik organu) w celu ustalenia za pomocą zmysłów stanu faktycznego o istotnym znaczeniu dla konkretnej sprawy administracyjnej.

Potrzeba przeprowadzenia oględzin to konieczność dokonania przez organ procesowy percepcji określonej rzeczy, miejsca czy osoby. Konieczność taka zachodzi, ilekroć stan przedmiotu oględzin będzie miał wpływ na wynik sprawy. Może też wynikać z przepisów szczególnych (np. ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) w sprawie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu). Zasadniczo oględziny służyć mają ustaleniu stanu dostrzegalnego za pomocą zmysłów (podobnie WSA w Łodzi w wyroku z dnia 23 października 2007 r., II SA/Łd 797/07, LEX nr 385391), zaś przy jego opisie wykorzystana może być tylko wiedza ogólna (język potoczny, powszechnie stosowany system miar i wag itp.). Jeżeli zaś w proces oględzin zaangażowany ma być dodatkowo czynnik specjalistyczny, a więc podmiot wykorzystujący wiadomości specjalne, będzie to już czynność procesowa o podwójnym charakterze, tj. oględzin i - dokonywanej przez biegłego - ekspertyzy (badań). Celem oględzin jest ustalenie faktów, zaś celem ekspertyzy - ich interpretacja przy wykorzystaniu wiadomości specjalnych.

Postanowienie o przeprowadzeniu dowodu z oględzin wydane może być zarówno z urzędu, jak i na wniosek strony. Przeprowadzenie dowodu jest czynnością dokonywaną w toku postępowania (procesową), dlatego też określenie przedmiotu oględzin i okoliczności podlegających ustaleniu powinno nastąpić w formie postanowienia (art. 123 k.p.a.). Jeśli wniosek dowodowy złożyła strona, należy go uwzględnić, o ile celem oględzin ma być ustalenie okoliczności mającej znaczenie dla sprawy (art. 78 § 1 k.p.a.). Postanowienie dowodowe organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić (art. 77 § 2 k.p.a.). Na postanowienie dowodowe nie służy zażalenie (art. 141 § 1 k.p.a.).