Ambroziewicz Maciej, Przeprowadzanie badań profilaktycznych - badania okresowe

Przeprowadzanie badań profilaktycznych - badania okresowe

Okresowe badania profilaktyczne wykonywane są u wszystkich pracowników, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy i warunków pracy, w terminach wskazanych przez lekarza medycyny pracy. Celem tych badań jest stwierdzenie braku przeciwwskazań do dalszej pracy na dotychczasowym stanowisku pracy.

Badania profilaktyczne są wykonywane według zasad, których znajomość jest niezbędna nie tylko lekarzowi, ale i pracodawcy. Zanim lekarz wyda orzeczenie, pracodawca jest obowiązany wystawić skierowanie na dane badanie, które powinno być wydane w dwóch egzemplarzach (z których jeden otrzymuje osoba kierowana na badania) i powinno zawierać:

1. określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

2. określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,

3. opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach (na tej podstawie lekarz dokonuje oceny zagrożeń występujących na stanowisku pracy).

4. w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony.

Powyższe skierowanie powinno być przechowywane przez lekarza - w dokumentacji medycznej pacjenta oraz przez pracodawcę – np. w aktach osobowych pracownika wraz z orzeczeniem lekarskim. Istotną kwestią jest jego właściwe sporządzenie (w szczególności określenie wszystkich czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, występujących na stanowisku pracy), gdyż może ono stanowić dokument w postępowaniu sądowym, zwłaszcza gdy pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy lub zachoruje na chorobę zawodową (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lipca 2007 r. uznał, iż dopuszczenie przez pracodawcę pracownika do pracy na podstawie wadliwego orzeczenia lekarskiego może stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy tylko wówczas, gdy zdarzenie wypadkowe nastąpiło przy wykonywaniu pracy przeciwwskazanej ze względu na stan zdrowia pracownika - I UK 35/07, OSNP 2008, nr 15–16, poz. 235). Może to spowodować postawienie pracodawcy zarzutu winy w zaistniałym wypadku przy pracy i dochodzenia od niego - przez pracownika - uzupełniających świadczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów k.c.

Wystawienie przez pracodawcę skierowania na profilaktyczne badanie lekarskie rodzi po stronie pracownika obowiązek poddania się tym badaniom. Zgodnie z art. 211 pkt 5 k.p., pracownik jest obowiązany poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich. Za niedopełnienie tego obowiązku pracodawca może go pociągnąć do odpowiedzialności porządkowej (dyscyplinarnej), a w przypadku narażenia pracodawcy na szkodę - także do odpowiedzialności materialnej, jak również rozwiązać stosunek pracy w trybie niezwłocznym z winy pracownika.

Wzór skierowania na badania profilaktyczne określa załącznik nr 3a r.b.l.p.

Badania profilaktyczne, w tym również badanie okresowe mogą wykonywać tylko ci lekarze, którzy spełniają dodatkowe wymagania kwalifikacyjne określone w § 7 i 8 r.b.l.p. oraz są wpisani do rejestru lekarzy przeprowadzających badania profilaktyczne. Powyższy rejestr prowadzony jest przez wojewódzkie ośrodki medycyny pracy (WOMP), które udostępniają je organom Państwowej Inspekcji Pracy i Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz zainteresowanym pracodawcom.

Stosownie do postanowień § 2 ust. 1 r.b.l.p., określenie zakresu i częstotliwości badania profilaktycznego należy do lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną, w oparciu o „Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, stanowiące załącznik nr 1 do r.b.l.p. Zawarte w nich wytyczne dotyczące zakresu badań lekarskich i pomocniczych są ułożone według rodzajów narażenia zawodowego, a nie zawodów ani stanowisk pracy. W związku z czym to właśnie lekarz, ustalając niezbędny zakres badania, stosuje odpowiednie zalecenia dla poszczególnych rodzajów narażenia (może też poszerzyć zakres tych badań o dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne - np. okulistyczne, laryngologiczne, neurologiczne itp. - bądź inne badania dodatkowe, a także skrócić termin kolejnego badania okresowego, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej kontroli zdrowia w związku z pracą określonej osoby na określonym stanowisku).