Kidyba Andrzej, Przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę jawną - cz. 3 faza rejestracji i ogłoszenia

Przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę jawną - cz. 3 faza rejestracji i ogłoszenia

Celem procedury jest omówienie zgłoszenia spółki jawnej do sądu rejestrowego oraz przedstawienie skutków prawnych wynikających z wpisu do rejestru przedsiębiorców. Dodatkowo, zwrócono uwagę na obowiązek ogłoszenia o przekształceniu spółki akcyjnej w spółkę jawną.

W procesie przekształcenia spółki akcyjnej w spółkę jawną kolejnym etapem jest tzw. faza rejestracji i ogłoszenia, szerzej por. A. Kidyba, Handlowe spółki osobowe, wyd. 4, Warszawa 2013, s. 142 i nast.

Do fazy rejestracji i ogłoszenia należą: zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego oraz wpis do rejestru przedsiębiorców.

Ważną czynnością jest także ogłoszenie o przekształceniu spółki akcyjnej w spółkę jawną.

W praktyce gospodarczej może się tak zdarzyć, że przed dniem przekształcenia albo po dniu przekształcenia w związku z rozpoczętą licytacją spółka podejmie decyzję o zakupie nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego. Udział w tym procesie jest korzystny dla spółki w aspekcie ekonomicznym, gdyż może ona nabyć nieruchomość w korzystnej cenie, tj. niższej od wartości występującej na rynku nieruchomości. Jednocześnie zakupiona w tym trybie nieruchomość będzie stanowiła dodatkowy składnik majątku spółki przekształcanej albo spółki przekształconej.

Należy zaznaczyć, że uczestnictwo w licytacji elektronicznej łączy się z obowiązkiem utworzenia indywidualnego konta w systemie teleinformatycznym na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej (por. art. 986⁴ § 2 k.p.c.). Udział spółki w tym postępowaniu - licytacji (tzw. przetarg), jest możliwy tylko wtedy gdy założy ona konto na portalu przygotowanym i udostępnionym przez Krajową Radę Komorniczą (por. art. 986⁴ § 1-2 k.p.c.). W związku z aktualną sytuacją epidemiczną i sanitarną szczególnego znaczenia zyskuje możliwość nabycia nieruchomości w ramach sprzedaży zajętych nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej.

Zobacz więcej: Sprzedaż zajętych nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej

W ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym prawodawca wprowadził istotne i ważne zmiany, których nadrzędnym celem jest przeciwdziałanie procederowi, tzw. kradzieży spółek. Jest to czynność polegająca na zmianie wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym na podstawie sfałszowanych dokumentów składanych przez podmioty nieuprawnione. W rezultacie, podstępem są wprowadzane wpisy w rubrykach KRS dotyczące zmiany sposobu reprezentacji podmiotu. Tym samym, oszuści przejmują reprezentację podmiotu – spółki bez jakiejkolwiek wiedzy i decyzji wspólników lub członków zarządu. Wprowadzona przez ustawodawcę nowelizacja ma zwiększyć bezpieczeństwo obrotu prawno-gospodarczego.

Instrumentem do osiągnięcia tego celu jest newsletter KRS rozsyłany emailem automatycznie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ma on sygnalizować takie zdarzenia prawne jak: dokonanie wpisu w KRS czy też zarejestrowanie sprawy dotyczącej określonego podmiotu (por. art. 10a u.k.r.s.). Za pośrednictwem newslettera KRS przesyłane będą jedynie podstawowe informacje, dostępne publicznie w aktach rejestrowych i w KRS.

Informacje przesyłane będą każdemu, kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wskaże numer KRS podmiotu, którego informacje te mają dotyczyć. W celu otrzymywania informacji należy wskazać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego numer KRS podmiotu, którego mają dotyczyć przesyłane informacje. To z kolei, łączy się ze skorzystaniem z konta, o którym stanowi art. 53d ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072, z późn. zm. dalej jako p.u.s.p.). Informacje przesyłane będą przez okres wskazany, nie dłużej niż przez rok, albo do chwili rezygnacji z otrzymywania tych informacji. Dopuszczalne będzie przedłużanie tego okresu, każdorazowo na czas nie dłuższy niż rok (por. art. 10a u.k.r.s.). Każdy będzie mógł otrzymywać jednocześnie informacje dotyczące nie więcej niż pięćdziesięciu podmiotów. W takiej sytuacji przedsiębiorca w natychmiastowy sposób uzyska dostęp do informacji w zakresie zmian rejestrowych dokonywanych w spółce. W wypadku próby dokonania „kradzieży spółki” newsletter KRS umożliwi przedsiębiorcy-spółce szybką reakcję i udaremnienie oszustwa z pomocą organów ścigania. Dzięki temu, w przypadku posłużenia się sfałszowanymi dokumentami, osoby uprawnione będą mogły wziąć udział w toczącym się postępowaniu, zaskarżyć orzeczenie o wpisie, a także powiadomić organy ścigania o usiłowaniu tzw. kradzieży spółki.

Instytucja newslettera KRS stanowi wygodny mechanizm zapobiegania przestępstwom gospodarczym. Należy zaznaczyć, że nowe przepisy prawne nie zwalniają uczestników obrotu gospodarczego z obowiązku zapoznawania się z treścią Krajowego Rejestru Sądowego oraz aktami rejestrowymi.

Zgodnie z art. 569 k.s.h. wniosek do sądu rejestrowego o wpis przekształcenia wnoszą wspólnicy mający prawo jej reprezentacji (por. art. 569 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Handlowe..., s. 146 i nast. oraz A. Kidyba, Komentarz do art. 569 k.s.h., LEX/el. 2020.

Tym samym, złożenie wniosku o wpis przekształcenia nie może zostać dokonane przez wspólników spółki jawnej, którzy w umowie spółki lub decyzją sądu zostali wyłączeni od prawa do reprezentacji (por. art. 29 k.s.h.), szerzej A. Kidyba, Komentarz do art. 569 k.s.h., LEX/el. 2020.

Należy zaznaczyć, że osoby działające za spółkę przekształcaną odpowiadają solidarnie wobec spółki, wspólników oraz osób trzecich za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem, sprzecznym z prawem albo postanowieniami umowy lub statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy (por. art. 568 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el. 2020. Z kolei, biegły rewident jeśli był powołany to odpowiada wobec spółki i wspólników spółki przekształcanej za szkody wyrządzone z jego winy. W przypadku gdy biegłych jest kilku, ich odpowiedzialność jest solidarna, (por. art. 568 § 2 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el. 2020. Powyższe roszczenia, o których mowa w § 1 i § 2, przedawniają się w okresie trzech lat, licząc od dnia przekształcenia, (por. art. 568 § 3 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 568 k.s.h., LEX/el. 2020.

W przypadku przekształcenia spółki akcyjnej w spółkę jawną do wniosku o wpis przekształcenia do rejestru dołącza się oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wszystkie akcje wspólników, którzy żądali odkupu, zostały odkupione zgodnie z art. 576(1) (por. art. 569 oznaczenie § 1 i § 2 k.s.h. dodany ustawą z dnia 19.07.2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1655), która wchodzi w życie 01.03.2020 r.).

Jak stanowi art. 576¹ § 1 k.s.h. wspólnik, który głosował przeciwko uchwale o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, może żądać odkupu jego udziałów albo akcji w spółce przekształcanej. W takiej sytuacji wspólnicy składają spółce pisemne żądanie odkupu w terminie tygodnia od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu (por. art. 576¹ § 2 k.s.h.). Zgodnie z art. 576¹ § 3 k.s.h. do żądania odkupu należy dołączyć dokument akcji albo informację z rejestru akcjonariuszy, a w przypadku akcji zdematerializowanych będących przedmiotem obrotu zorganizowanego – imienne świadectwo depozytowe wystawione zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi (por. art. 576¹ § 3 k.s.h. w brzmieniu ustawy z dnia 13.02.2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 288, ze zm. z Dz. U. z 2020 r, poz. 875 ), , która wchodzi w życie 01.03.2021 r.). Cena odkupu powinna odpowiadać wartości godziwej udziałów albo akcji w spółce przekształcanej (por. art. 576¹ § 4 k.s.h.). W terminie trzech tygodni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu spółka przekształcana dokonuje odkupu udziałów albo akcji na rachunek własny lub rachunek wspólników pozostających w spółce. Skuteczność odkupu zależy od zapłaty ceny odkupu wspólnikom żądającym odkupu lub złożenia kwoty równej tej cenie do depozytu sądowego (por. art. 576¹ § 5 k.s.h.). Przekształcana spółka kapitałowa może nabyć na rachunek własny udziały albo akcje, których łączna wartość nominalna nie przekracza 10% kapitału zakładowego (por. art. 576¹ § 6 k.s.h.). Wspólnik, który nie zgadza się na cenę odkupu, może wnieść powództwo o ustalenie wartości godziwej jego udziałów albo akcji w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu. Wniesienie powództwa nie wstrzymuje odkupu ani rejestracji przekształcenia (por. art. 576¹ § 7 k.s.h.) Jeżeli wszystkie udziały albo akcje wspólników, żądających odkupu, nie zostaną odkupione, przekształcenie nie dochodzi do skutku (por. art. 576¹ § 8 k.s.h.).

W spółce kapitałowej, w strukturze której występuje zarząd, tj. w spółce akcyjnej (por. art. 371 k.s.h.) nowelizacją z dnia 31 marca 2020 r. ustawodawca wprowadził dodatkowy sposób uczestnictwa w posiedzeniu zarządu, tj. przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (por. art. 371 § 3¹ k.s.h). Jednym z nich może być telekonferencja lub wideokonferencja zorganizowana za pośrednictwem różnego rodzaju programów do odbywania spotkań on-line, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 371 k.s.h., LEX/el. 2020; (por. art. 371 § 3¹–3³ k.s.h.).

Należy zaznaczyć, że ustawodawca w art. 371 § 3¹ k.s.h. przyjął w modelu ustawowym jako wzorcowy sposób odbywania posiedzeń zarządu przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że zostanie on wyłączony stosownym postanowieniem zawartym w statucie spółki (tzw. model opt-out), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 371 k.s.h., LEX/el. 2020; tym samym, jeśli w postanowieniach statutu nie został określony sposób udziału w posiedzeniu zarządu to zgodnie z art. 371 § 3¹ k.s.h. domniemuje się, że odbywają się one z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość; szerzej por. F. Ostrowski, Nowa regulacja posiedzeń zarządów i rad nadzorczych…, s. 34 i nast.; (por. art. 371 § 3¹–3³ k.s.h.).

Należy zauważyć, że w ramach poszerzania możliwości wykorzystania nowoczesnych technologii w obszarze ładu korporacyjnego, od dnia 31 marca 2020 r. do art. 371 § 3² k.s.h. wprowadzona została również możliwość podejmowania uchwał zarządu w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 371 k.s.h., LEX/el. 2020; regulacja prawna zawarta w art. 371 § 3² k.s.h. odnosi się wyłącznie do czynności w postaci podejmowania uchwały, a nie odbywania się posiedzenia zarządu; szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 371 k.s.h., LEX/el. 2020; (por. art. 371 § 3¹–3³ k.s.h.).

Kolejnym rozwiązaniem obowiązującym od dnia 31.03.2020 r. jest art. 371 § 3³ k.s.h., który wprowadza możliwość uczestnictwa w podejmowaniu uchwał przez członka zarządu po poprzez oddanie swojego głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka zarządu; w takiej sytuacji ten inny członek zarządu będzie pełnił rolę posłańca, który będzie przekazywał treść cudzego oświadczenia woli, chyba że możliwość taka zostanie wyłączona w postanowieniach statutu spółki; szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 371 k.s.h., LEX/el. 2020; (por. art. 371 § 3¹–3³ k.s.h.).

Jak stanowi art. 589² k.s.h. kto, będąc uprawnionym samodzielnie lub łącznie z innymi osobami na podstawie ustawy lub statutu do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej, dopuszcza do wydania przez spółkę dokumentów na akcje, warranty subskrypcyjne, świadectwa użytkowe, świadectwa założycielskie, lub na inne tytuły uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątku spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy (por. art. 589² k.s.h. dodany ustawą z dnia 30.08.2019 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1798, ze zm. z Dz. U. z 2020 r., poz. 875), która wchodzi w życie 01.03.2021 r.).

Członek zarządu, który dopuszcza do wydania dokumentów akcji: 1) niedostatecznie opłaconych, 2) przed zarejestrowaniem spółki, 3) w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego – przed zarejestrowaniem podwyższenia – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (por. art. 592 § 1 k.s.h.). Tej samej karze podlega ten, kto będąc uprawnionym samodzielnie lub łącznie z innymi osobami na podstawie ustawy lub statutu do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej dopuszcza do zarejestrowania akcji w rejestrze akcjonariuszy albo depozycie papierów wartościowych: 1) przed zarejestrowaniem spółki; 2) w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego – przed zarejestrowaniem podwyższenia (por. art. 592 § 2 k.s.h.), (por. art. 592 oznaczenie § 1 i § 2 k.s.h. dodane ustawą z dnia 30.08.2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1798, ze zm. z Dz. U. z 2020 r. poz. 875).

Równocześnie, kto, będąc członkiem zarządu spółki handlowej, wbrew obowiązkowi dopuszcza do tego, że zarząd: nie składa sądowi rejestrowemu listy wspólników (por. art. 594 § 1 pkt 1 k.s.h.), nie prowadzi księgi udziałów zgodnie z przepisami art. 188 § 1 k.s.h. albo nie prowadzi księgi akcyjnej zgodnie z art. 341 § 1 k.s.h. albo dopuszcza do nieprowadzenia rejestru akcjonariuszy zgodnie z przepisami ustawy lub nierejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych (por. art. 594 § 1 pkt 2 k.s.h.), nie zwołuje zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia (por. art. 594 § 1 pkt 3 k.s.h.), odmawia wyjaśnień osobie powołanej do rewizji lub nie dopuszcza jej do pełnienia obowiązków (por. art. 594 § 1 pkt 4 k.s.h.), nie przedstawia sądowi rejestrowemu wniosku o wyznaczenie biegłych rewidentów (por. art. 594 § 1 pkt 5 k.s.h.), nie ogłasza wzmianki o złożeniu opinii przez biegłego rewidenta w sądzie rejestrowym zgodnie z przepisem art. 312 § 7 k.s.h. – podlega grzywnie do 20 000 złotych (por. art. 594 § 1 pkt 6 k.s.h.). Tymczasem w myśl art. 594 § 2 k.s.h., kto, będąc członkiem zarządu, dopuszcza do tego, że spółka przez czas dłuższy niż trzy miesiące wbrew prawu lub umowie pozostaje bez rady nadzorczej w należytym składzie – podlega grzywnie w tej samej wysokości. Należy zaznaczyć, że przepisy § 1 i § 2 również stosuje się odpowiednio do likwidatorów (por. art. 594 § 3 k.s.h.). Grzywnę nakłada sąd rejestrowy (por. art. 594 § 4 k.s.h.), (por. art. 594 § 1 pkt 2 k.s.h. w brzmieniu ustawy z dnia 30.08.2019 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1798, ze zm. z Dz. U. z 2020 r., poz. 875).

Istotą zgłoszenia spółki jawnej do sądu rejestrowego jest złożenie wniosku o wpis przekształcenia do rejestru przedsiębiorców.

Wniosek o wpis należy uzupełnić dokumentami niezbędnymi do utworzenia spółki jawnej (por. art. 555 k.s.h.). Treść zgłoszenia regulują zarówno przepisy ustawy o KrRejSU, jak również kodeksu spółek handlowych, w tym art. 26 k.s.h.

W myśl art. 26 § 1 k.s.h. zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:

1) firmę, siedzibę i adres spółki;

2) przedmiot działalności spółki;

3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń;

4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, jak również sposób reprezentacji. Wszelkie zmiany danych wymienione w § 1 powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu (por. art. 26 § 2 k.s.h.).

Dodatkowo, w umowie spółki jawnej warto wskazać nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych, (por. art. 26 § 1 pkt 3 k.s.h.).

Do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Rejestru i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń. Wymogu dołączenia oświadczenia obejmującego zgodę nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki (por. art. 19a ust. 5 u.k.r.s.).

Jeżeli adres do doręczeń osób, o których mowa w ust. 5, znajduje się poza obszarem Unii Europejskiej, należy wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej. (por. art. 19a ust. 5a u.k.r.s.).

Każdorazową zmianę adresu do doręczeń osób, o których mowa w ust. 5, lub danych pełnomocnika, o którym mowa w ust. 5a, należy zgłosić sądowi rejestrowemu, załączając oświadczenie, o którym mowa w ust. 5. Zgłoszenia dokonują podmiot wpisany do Rejestru albo osoby, o których mowa w ust. 5 i 5a. Do chwili zgłoszenia zmiany adresu doręczeń dokonuje się na adres zgłoszony do akt rejestrowych (por. art. 19a ust. 5b u.k.r.s.).

Zgłoszenie zmian, o których mowa w ust. 5b, nie podlega opłacie sądowej (por. art. 19a ust. 5c u.k.r.s.).

Art. 556 k.s.h. wskazuje jakie czynności należy wykonać, aby przeprowadzić postępowanie przekształceniowe. Należą do nich, w szczególności sporządzenie planu przekształcenia oraz załączników do niego. Czynność w postaci poddania planu przekształcenia kontroli przez biegłych rewidentów została wyłączona, ściślej uchylona z elementów procedury przekształcenia za wyjątkiem przekształcenia w spółkę akcyjną (por. art. 559 k.s.h.).Kolejną czynnością w procesie przekształcenia jest obowiązek zawiadomienia wspólników o zamiarze przekształcenia spółki oraz podjęcie uchwały o przekształceniu. Także należy powołać członków organów spółki przekształconej albo określić wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją. Niezwykle istotną czynnością w procesie przekształcenia jest dokonanie w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenie spółki przekształcanej (por. art. 556 k.s.h.).

Warto zauważyć, że jak stanowi art. 567 § 1 k.s.h. uchwała o przekształceniu spółki akcyjnej może zostać uchylona albo może zostać stwierdzona jej nieważność; w takim przypadku zgodnie z dyspozycją art. 567 § 1 k.s.h. stosuje się odpowiednio przepisy art. 422–427 k.s.h. Ustawodawca w tym wypadku odwołuje się do przepisów, które regulują problematykę wzruszalności uchwał w spółce akcyjnej. W praktyce oznacza to, że niezależnie od formy prawnej przekształcanej spółki kapitałowej (tu: spółki akcyjnej), w sytuacji zaskarżenia uchwały przekształceniowej należy zastosować przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Uchwały, których przedmiotem jest przekształcenie spółki mogą być podjęte z naruszeniem prawa, umowy (statutu) spółki bądź z dobrymi obyczajami i godzić w interes wspólnika (akcjonariusza). Ustawodawca przyjął dwa tryby zaskarżania uchwał w kodeksie, tj. powództwo o uchylenie uchwały (por. art. 422 k.s.h.) oraz powództwo o stwierdzenie jej nieważności (por. art. 425 k.s.h.).

Katalog podmiotów legitymowanych do wniesienia powództwa został określony w art. 422 § 2 k.s.h. w zw. z art. 567 § 1 k.s.h. Legitymowaną biernie jest spółka reprezentowana przez zarząd (w przypadku spółki akcyjnej), jeżeli na mocy uchwały walnego zgromadzenia nie został ustanowiony w tym celu pełnomocnik, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.422, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2020;

Termin do zaskarżenia uchwały o przekształceniu został określony w art. 567 § 1 k.s.h. Przy wnoszeniu powództwa dotyczącego zakwestionowania uchwały o przekształceniu nie znajdą zastosowania terminy wskazane w art. 424 § 1 k.s.h., art. 425 § 2-3 k.s.h. (por. art. 567 § 1 k.s.h.). Jest to związane z tym, że przepis art. 567 § 3 k.s.h. zawiera szczegółową regulację prawną dotyczącą terminu do wniesienia powództwa. Termin ten w relacji do art. 424 § 1 k.s.h., art. 425 § 2-3 k.s.h. (por. art. 567 § 1 k.s.h.) został skrócony do miesiąca liczonego od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednakże nie później niż trzy miesiące od dnia powzięcia uchwały o przekształceniu. Warto zauważyć, że w wypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa pozwana spółka może złożyć wiosek do sądu, o którym stanowi art. 423 § 2 k.s.h., który dotyczy zwrotu kosztów sądowych, zwrotu kosztów adwokata, radcy prawnego; jednocześnie nie wyłącza to możliwości dochodzenia przez spółkę odszkodowania na zasadach ogólnych, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.423 i art. 424, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2020;

Natomiast skutki zaskarżenia uchwały o przekształceniu wskazano w art. 423 k.s.h. W przypadku zaskarżenia uchwały o przekształceniu w trybie art. 422 k.s.h. w zw. z art. 567 k.s.h. to zaskarżenie nie wstrzymuje jej wykonania, w szczególności nie wstrzymuje postępowania rejestrowego gdy w związku z podjętą uchwałą toczy się postępowanie rejestrowe (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art.422 i art. 423, art. 567 k.s.h., LEX/el. 2020; Sąd może prowadzić postępowanie rejestrowe ale może też podjąć decyzję o jego zawieszeniu. Zawieszenie postępowania rejestrowego możliwe jest po przeprowadzeniu posiedzenia jawnego do czasu wydania wyroku w sprawie o uchylenie uchwały o przekształceniu (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2020; W wypadku uchylenia uchwały jej skutkiem będzie wykreślenie z urzędu wpisu przez sąd. W toczącym się postępowaniu rejestrowym nie można przewidzieć już na początku, że tylko na podstawie złożonego powództwa, zaskarżona uchwała o przekształceniu zostanie uchylona.

Ustawą z dnia 13.02.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 288 ze zm.), która weszła w życie 01.07.2020 r. została wprowadzona zmiana w przypadku zaskarżenia uchwały o przekształceniu walnego zgromadzenia akcjonariuszy w spółce akcyjnej stanowiącej podstawę wpisu. Oznacza to, że sąd nie będzie miał już obowiązku wyznaczać rozprawy w celu zawieszenia postępowania rejestrowego (art. 423 § 1 k.s.h.) bowiem decyzja w tej sprawie będzie mogła zapadać na posiedzeniu jawnym, (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2020. Celem zmiany tej regulacji prawnej wprowadzonej przez prawodawcę jest, w szczególności przyśpieszenie postępowania rejestrowego. Warto zaznaczyć, że kompetentnym do podejmowania rozstrzygnięć w tym zakresie jest również referendarz sądowy (por. art. 423 § 1 k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 423 k.s.h., LEX/el. 2020.

Warto zauważyć i przypomnieć, że ustawodawca dopuścił dodatkowy sposób obradowania walnych zgromadzeń akcjonariuszy (gdzie podejmowana jest uchwała o przekształceniu) zarówno w spółkach akcyjnych publicznych, jak i niepublicznych, tak szerzej także por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021. Polega on na udziale w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Należy zauważyć, że art. 406⁵ k.s.h. ma charakter normy ogólnej, bowiem jednocześnie został zmieniony mający także ogólne zastosowanie art. 421 § 2 k.s.h. W myśl wspomnianego art. do protokołu walnego zgromadzenia dołącza się, w szczególności listę akcjonariuszy głosujących przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

Przez termin wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej należy rozumieć możliwość skorzystania z pośrednictwa internetu, jak również każdej innej formy komunikacji za pośrednictwem środków elektronicznych, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021; M. Żaba, Uczestnictwo i głosowanie na zgromadzeniu wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji na odległość, PUG 2020, nr 3, s. 13 i nast. Autor ten zauważa, że transmisja obrad zgromadzenia wspólników (a także walnego zgromadzenia – podkr. moje) w przypadku telezgromadzenia, jak i wideokonferencji, może odbywać się za pomocą środków komunikacji internetowej lub pozainternetowej - np. łączność satelitarna, GPRS, system EDI.

W modelu ustawowym z mocy prawa (ściślej ex lege) spółka akcyjna może odbywać walne zgromadzenia przy wykorzystaniu (ściślej za pośrednictwem) środków komunikacji elektronicznej (por. art. 406⁵ § 1 k.s.h.). Należy zaznaczyć, że w aktualnym stanie prawnym można po przez wyraźne postanowienie w statucie zrezygnować z trybu wykorzystania środków komunikacji elektronicznej przy odbywaniu walnych zgromadzeń. Jest to konsekwencją dyspozytywnego charakteru art. 406⁵ § 1 k.s.h., szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021. Przed zmianą prawodawca w art. 406⁵ § 1 k.s.h. zezwalał na wykorzystanie tego trybu tylko w sytuacji, gdy statut tak stanowił.

Udziału w walnym zgromadzeniu należy rozumieć szeroko. Obejmuje ono swoim zakresem zarówno fizyczne uczestnictwo akcjonariusza lub jego pełnomocnika w walnym zgromadzeniu w miejscu jego odbywania, jak i sytuację braku fizycznej obecności przejawiającej się w możliwości komunikowania się, możliwości wypowiadania, jak również wykonywania prawa głosu.

W myśl art. 406⁵ § 1 zd. 2 k.s.h. to zwołujący posiedzenie (tu: z reguły zarząd art. 399 k.s.h.) decyduje o trybie, ściślej o udziale w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. W art. 406⁵ § 2 k.s.h. ustawodawca wymaga po przez zastosowaną koniunkcję („i”) łącznego wykorzystania dwóch wskazanych środków komunikacji elektronicznej. Należą do nich: dwustronna komunikacja w czasie rzeczywistym wszystkich osób uczestniczących w walnym zgromadzeniu, w ramach której mogą one wypowiadać się w toku obrad walnego zgromadzenia, przebywając w innym miejscu niż miejsce obrad walnego zgromadzenia (por. art. 406⁵ § 2 pkt 1 k.s.h.), i wykonywanie osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku walnego zgromadzenia (por. art. 406⁵ § 2 pkt 2). Wydaje się, że ustawodawca wskazał jedynie minimum w zakresie wykorzystania środków komunikacji elektronicznej. Należy podkreślić, że w modelu ustawowym wskazanym w Kodeksie Spółek Handlowych regułą jest łączne wykorzystanie wskazanych powyżej środków.

Aktualnie prawodawca zniósł obowiązek zapewnienia transmisji obrad w czasie rzeczywistym, w odniesieniu do wszystkich spółek akcyjnych, ograniczając go wyłącznie do spółek akcyjnych publicznych. Uchylenie przepisów art. 406⁵ § 1 pkt 1 k.s.h. jest skutkiem tego, że wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej przy odbywaniu walnego zgromadzenia akcjonariuszy miało zastosowanie ex contractu, tj. z mocy statutu spółki, a nie jak w aktualnym stanie prawnym ex lege, tj. z mocy prawa, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021;

Przez udział w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, należy rozumieć dwa aspekty. Pierwszy z nich to wykonywanie prawa głosu w toku dwustronnej komunikacji, a drugi to głosowanie korespondencyjne.

Głosowanie korespondencyjne może odbyć się w spółkach publicznych po spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 411¹-411³ k.s.h. Dopuszczalne jest aby transmisja obrad walnego zgromadzenia była połączona z dwustronną komunikacją i wykonywaniem prawa głosu w toku walnego zgromadzenia. Ważne jest, aby transmisja i dwustronna komunikacja odbywała się w czasie rzeczywistym, a nie z opóźnieniem w stosunku do faktycznego czasu odbywania zgromadzenia, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 411 (1-3) k.s.h., LEX/el. 2021;

W sytuacji gdy walne zgromadzenie odbywa się za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej to zgodnie z art. 406⁵ § 3 zd. 1 k.s.h.  regulamin, ma określać szczegółowe zasady udziału w nim. Oznacza to, że ustawodawca określa granice swobody treści regulaminu w ten sposób, że nie może on zawierać wymogów i ograniczeń, które nie są niezbędne do identyfikacji akcjonariuszy i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej (por. art. 406⁵ § 3 k.s.h.).

Celem takiej regulacji prawnej jest zapobieganie by do postanowień regulaminów nie były wprowadzane zapisy, które miałby na celu realne wyłączenie z grupy podmiotów uczestniczących w walnym zgromadzeniu, konkretnych akcjonariuszy. Równocześnie Kodeks dopuszcza udział w walnym zgromadzeniu po przez wszelkie środki komunikacji elektronicznej, (por. art. 406⁵ § 2 i § 3 k.s.h.), z pominięciem tych, które nie pozwalają zidentyfikować akcjonariusza albo nie są bezpieczne. W praktyce regulamin powinien zatem zawierać rozwiązania i postanowienia dotyczące weryfikacji odnoszącej się do akcjonariusza, który składa oświadczenie przy tzw. e-votingu. W takiej sytuacji niezbędne będzie przeprowadzenie procesu uwierzytelnienia, tj. autentyfikacji, szerzej por. M. Engeleit, Wirtualne walne zgromadzenie. Wpływ Internetu na prawo spółki akcyjnej, Warszawa 2005, s. 194 i nast.; J. Krukowska-Korombel, Prawa akcjonariuszy wykonywane za pośrednictwem środków elektronicznych w świetle przepisów kodeksu spółek handlowych, PPH 2010, nr 9, s. 41 i nast.

Warto zaznaczyć, że najpierw odbywa się czynność identyfikacji podmiotu nawiązującego kontakt za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji, a następnie uwierzytelnianie. Polega ona na tym, że identyfikowany deklaruje swoją tożsamość, a tożsamość ta jest uwierzytelniana, (tj. sprawdzana) za pomocą, m.in. haseł jednorazowych czy tokenów. W praktyce łączy się to z tym, że wcześniej akcjonariusz musi otrzymać od spółki właściwe hasło czy indywidualny kod. W związku z tym, pomimo wielu różnego typu środków komunikacji elektronicznej dopuszczonych przez ustawodawcę niektóre z nich mogą zostać wyłączone, a mianowicie będą to: wszelkiego rodzaju reemisje (środki muszą zapewniać udział "w czasie rzeczywistym", a nie prześledzenie obrad po tym, jak się zakończyły, (por. art. 406⁵ § 2 pkt 1 k.s.h.), czy też środki komunikacji elektronicznej, które nie pozwalają na identyfikację akcjonariuszy przy głosowaniu (por. art. 406⁵ § 3 k.s.h.), jak również środki komunikacji elektronicznej, które nie zapewniają bezpieczeństwa w komunikacji elektronicznej (czyli nie zabezpieczają przed hackingiem czy manipulacją wyników głosowania), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021.

Udział w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej nie oznacza dopuszczalności wirtualnych zgromadzeń. Walne zgromadzenie musi się odbyć w siedzibie spółki (w spółce publicznej w miejscowości będącej siedzibą spółki prowadzącej rynek regulowany) albo w miejscu wskazanym w statucie. Należy podkreślić, że notariusz i przewodniczący walnego zgromadzenia musi przebywać w miejscu w którym odbywa się walne zgromadzenie. Jednocześnie pełnomocnicy akcjonariuszy oraz posiadacze świadectw tymczasowych, jak również użytkownicy i zastawnicy akcji, jeżeli mają prawo głosu również dotyczy ich udział w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej.

Tryb uczestnictwa akcjonariuszy w walnym zgromadzeniu za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej łączy się ze spełnieniem określonych kryteriów. Należą do nich konieczność identyfikacji akcjonariusza, jak również zapewnienie bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej.

Jak stanowi art. 406⁵ § 3 k.s.h. regulamin jest dokumentem w którym należy obowiązkowo wskazać szczegółowe zasady udziału w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Jest to obowiązek obejmujący zarówno prywatne, jak i publiczne spółki akcyjne, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021.

Funkcją regulaminu jest dookreślenie technicznych kwestii wykorzystania środków komunikacji elektronicznej. Należy zaznaczyć, że regulamin nie może zawierać postanowień, które ograniczałyby skorzystanie z pośrednictwa środków komunikacji elektronicznej bowiem takie zapisy może wprowadzać jedynie statut (por. art. 406⁵ § 1 k.s.h.). Udział w walnym zgromadzeniu w tym trybie, obejmuje nie tylko akcjonariuszy ale również posiadaczy świadectw tymczasowych, użytkowników i zastawników z prawem głosu, a także pełnomocników, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021. Uchwalenie regulaminu należy do rady nadzorczej (por. art. 406⁵ § 3 zd. 1 k.s.h.). Dokonanie tej czynności może również odbyć się poprzez podjęcie uchwały przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, czy też w trybie pisemnym.

Zgodnie z art. 406⁵ § 5 k.s.h. w sytuacji gdy akcjonariusz wykonuje prawo głosu za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, to obowiązkiem spółki akcyjnej jest niezwłoczne przesłanie mu elektronicznego potwierdzenia otrzymania głosu. W praktyce takie potwierdzenie z reguły jest generowane automatycznie przez system za pośrednictwem którego wykonywane jest prawo głosu w sposób zdalny. Akcjonariusz może równocześnie złożyć wniosek, w terminie nie późniejszym niż 3 miesiące od dnia walnego zgromadzenia, to wówczas spółka będzie przesyłała jemu lub jego pełnomocnikowi potwierdzenie, że jego głos został prawidłowo zarejestrowany oraz policzony, chyba że takie potwierdzenie zostanie wcześniej przekazane akcjonariuszowi lub jego pełnomocnikowi (por. art. 406⁵ § 6 k.s.h.).

Może takie potwierdzenie otrzymać również pośrednik, o którym stanowi art. 68i ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi lub podmiot, o który został wskazany w art. 68i ust. 2 tej ustawy, w takiej sytuacji niezwłocznie przekazuje on potwierdzenie akcjonariuszowi lub jego pełnomocnikowi, szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 406⁵ k.s.h., LEX/el. 2021. Przepis art. 68k ust. 6 powyższej ustawy należy stosować odpowiednio. Należy przez to rozumieć stan, w którym pośrednicy przekazywać będą pomiędzy sobą informacje, o których stanowi art. 68k ust. 1, 2 i 5 ustawy, na zasadach określonych w przepisach rozporządzenia 2018/1212.

W myśl art. 590 k.s.h. kto w celu umożliwienia bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości: wystawia fałszywe zaświadczenie o złożeniu dokumentu akcji uprawniającej do głosowania lub fałszywe świadectwo rejestrowe (por. art. 590 pkt 1 k.s.h.), użycza innemu dokumentu akcji, która nie uprawnia jej właściciela do głosowania (por. art. 590 pkt 2 k.s.h.), wystawia fałszywe zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej (por. art. 590 pkt 3 k.s.h.), przekazuje lub udostępnia fałszywy wykaz akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej (por. art. 590 pkt 4 k.s.h.) – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku, (por. art. 590 pkt 1 k.s.h. w brzmieniu ustawy z dnia 30.08.2019 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1798, ze zm. z Dz. U. z 2020 r., poz. 875), która wchodzi w życie 01.03.2021 r.).

Zgodnie z art. 591 pkt 1 k.s.h. kto przy głosowaniu na walnym zgromadzeniu lub wykonywaniu praw mniejszości posługuje się: fałszywym zaświadczeniem o złożeniu dokumentu akcji uprawniającej do głosowania lub fałszywym świadectwem rejestrowym (por. art. 591 pkt 1 k.s.h.), cudzym dokumentem akcji bez zgody właściciela (por. art. 591 pkt 2 k.s.h.), cudzym dokumentem akcji, która nie uprawnia jej właściciela do głosowania (por. art. 591 pkt 3 k.s.h.), fałszywym zaświadczeniem o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej (por. art. 591 pkt 4 k.s.h.), fałszywymi instrukcjami do głosowania na walnym zgromadzeniu spółki publicznej – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (por. art. 591 pkt 5 k.s.h.), (por. art. 591 pkt 1 k.s.h. w brzmieniu ustawy z dnia 30.08.2019 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1798, ze zm. z Dz. U. z 2020 r., poz. 875).