Izydorczyk Jacek, Przekazanie warunkowe w trybie ENA

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 1 stycznia 2013 r.
Autor:

Przekazanie warunkowe w trybie ENA

Przekazanie warunkowe w trybie ENA

Przekazanie warunkowe w trybie ENA

Europejski Nakaz Aresztowania jest instytucją należącą do tzw. III Filara prawa europejskiego. Został on przedstawiony przez Radę Unii Europejskiej, a następnie przyjęty jako tzw. Decyzja Ramowa w dniu 13 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Wsp. Eur., 18.07.2002, L 190/12, 2002/584 JHA). Decyzje ramowe mają służyć zbliżaniu ustawodawstw państw członkowskich Unii Europejskiej i wiążą je co do treści, jednak forma i metoda wdrożenia zależy od konkretnego ustawodawcy (nie wywołują zatem skutków bezpośrednich). Jak wskazano w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy zmieniającej kodeks postępowania karnego, w stosunkach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Europejski Nakaz Aresztowania wchodzi w miejsce dotychczasowych konwencji ekstradycyjnych (Konwencji Rady Europy z 1957 r., Konwencji UE z 1995 i 1996 r., Konwencji wykonawczej Schengen z 1990 r., w części dotyczącej ekstradycji). Zobligowano państwa członkowskie do implementacji ww. Decyzji Ramowej do dnia 31 grudnia 2003 r. Jednakże przewidziano możliwość złożenia deklaracji odnośnie kwestii, że do przestępstw popełnionych w określonej dacie, będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy ekstradycyjne. W związku z powyższym, w dniu 18 marca 2004 r. znowelizowano kodeks postępowania karnego poprzez dodanie rozdziałów 65a oraz 65b dotyczących wystąpienia do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania (tzw. przekazanie czynne), jak i wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej w tej sprawie do sądów polskich (tzw. przekazanie bierne). Należy przypomnieć, że początkowo wskazywano, że nowa regulacja kodeksu postępowania karnego nie jest sprzeczna z Konstytucją RP (podobne wątpliwości powstały zresztą także i w innych krajach Unii Europejskiej). Uzasadniano bowiem, że wydanie (extradition) nie jest przekazaniem-dostarczeniem (surrender) i że nie chodzi o przekazanie państwu obcemu, lecz tylko jego organom sądowym. Jednakże argumentacja taka musiała budzić uzasadnione wątpliwości. Dlatego też wskazane było pójście śladem kilku innych państw europejskich, które zdecydowały się na nowelizacje swych konstytucji. Dopiero jednak z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2005 r. uznające za sprzeczny przepis kodeksu postępowania karnego zezwalający na przekazywanie obywatela polskiego w trybie Europejskiego Nakazu Aresztowania, znowelizowano Konstytucję w Artykule 55. (przepis ten został zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r., Dz. U. z 2006 r. Nr 200, poz. 1471; wszedł zaś w życie w dniu 7 listopada 2006 r.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24–27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1206–1351.

Przekazanie czynne w trybie Europejskiego Nakazu Aresztowania jest regulowane w przepisach art. 607a–607j k.p.k. (tj. ww. rozdział 65a kodeksu postępowania karnego).

Przekazanie warunkowe w trybie ENA sąd sąd przesłanie odpisu postanowienia organowi sądowemu państwa przekazującego postępowanie karne w sprawie osoby przekazanej zakończone prawomocnym orzeczeniem czy orzeczono karę pozbawienia wolności? wszczęcie postępowania wykonawczego i wykonanie kary postanowienie o zwrotnym przekazaniu skazanego celem wykonania orzeczonej kary organ sądowy państwa wykonania ENA organ sądowy państwa wykonania ENA otrzymanie odpisu postanowienia przekazanie na podstawie ENA osoby ściganej pod warunkiem, że wykonanie kary pozbawienia wolności nastąpi w państwie przekazującym nie tak

Krok: postępowanie karne w sprawie osoby przekazanej zakończone prawomocnym orzeczeniem

Przepis art. 607j k.p.k. reguluje tzw. przekazanie warunkowe czynne i stanowi on lex specialis wobec przepisu art. 9 § 1 k.k.w. (zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1288; S. Steinborn, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Lex 2013). Zgodnie z § 1 ww. art. 607j k.p.k., jeżeli państwo wykonania nakazu przekazało osobę ściganą pod warunkiem, że wykonanie kary pozbawienia wolności albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności nastąpi w tym państwie, postępowania wykonawczego w Polsce nie wszczyna się (zostanie ono bowiem wdrożone w tamtym państwie UE, co ma z reguły uzasadnienie humanitarne, np. z oczywistego powodu jak odbywanie kary izolacyjnej w kraju własnej kultury oraz języka).

Krok: czy orzeczono karę pozbawienia wolności?

Jednakże, co oczywiste, ww. przepis art. 607j § 1 k.p.k. nie ma zastosowania, jeżeli nie doszło do orzeczenia kary pozbawienia wolności lub orzeczono grzywnę, czy też karę ograniczenia wolności. Instytucja przekazania warunkowego w trybie ENA dotyczy bowiem tylko wykonania pozbawienia wolności, a nie innych kar oraz środków, które wykonuje się w trybie polskiej procedury wykonawczej (tj. kodeksu karnego wykonawczego). Jak już bowiem wskazano ratio legis omawianej instytucji to kwestia tzw. humanitaryzmu w odbywaniu kary izolacyjnej. Zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1288.