Bełczącki Robert Marek, Przekazanie sprawy sądowi okręgowemu ze względu na zagadnienie prawne

Przekazanie sprawy sądowi okręgowemu ze względu na zagadnienie prawne

Ze względu na ewentualne trudności związane z prawidłowym zastosowaniem właściwych norm prawa materialnego i przepisów postępowania ustawodawca wyjątkowo umożliwił sądowi rejonowemu przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi okręgowemu jako sądowi pierwszej instancji. Warunkiem tego jest istnienie w sprawie zagadnienia prawnego, które w ocenie sądu rejonowego budzi poważne wątpliwości. Chodzić może tutaj przede wszystkim o kwestie dotyczące wykładni norm prawnych lub ich stosowania do ustalonego stanu faktycznego. Natomiast problemy dotyczące ustalania faktów mogą stanowić podstawę przekazania sprawy tylko wówczas, gdy dotyczą przepisów postępowania regulujących sposób dokonywania ustaleń, nie zaś ich treści.

Przekazanie sprawy sądowi okręgowemu może nastąpić tylko z inicjatywy właściwego sądu rejonowego. Wprawdzie strona może sygnalizować istnienie w sprawie zagadnienia prawnego budzącego jej zdaniem poważne wątpliwości, jednak takie jej wystąpienie nie jest traktowane jako wniosek i nie zachodzi potrzeba rozstrzygania tej kwestii postanowieniem, a jedynie odniesienia się do niej w ustnych motywach orzeczenia co do istoty sprawy kończącego postępowanie lub w jego pisemnym uzasadnieniu.

Przekazanie sprawy następuje w drodze postanowienia, które zgodnie z art. 18 § 1 zd. drugie k.p.c. podlega uzasadnieniu, pomimo tego, że nie jest zaskarżalne. Przyjmuje się, że w uzasadnieniu sąd powinien podać na czym polega występujące w sprawie zagadnienie prawne, a następnie przedstawić wyniki poszukiwań właściwego rozwiązania oraz wątpliwości co do jego trafności. Celem wystąpienia do sądu okręgowego nie może być bowiem uchylenie się sądu rejonowego od podjęcia próby samodzielnego rozstrzygnięcia nasuwających się wątpliwości (por. M. Lisiewski, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Tom I, Wydawnictwo Prawnicze 1969, s. 127).

Postanowienie może być wydane na każdym etapie postępowania przed sądem rejonowym, w tym również przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Wówczas jednak nie może dotyczyć zagadnienia prawnego wyjaśnionego już w uzasadnieniu orzeczenia uchylającego poprzedni wyrok sądu rejonowego. W myśl bowiem art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna sądu drugiej instancji jest wiążąca przy ponownym rozpoznaniu sprawy, chyba że nastąpiła zmiana stanu prawnego (por. wyrok SN z dnia 11 października 1967 r., II CR 148/67, OSNC 1968, nr 8-9, poz. 143, LEX nr 708).

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że po wydaniu wyroku przez sąd rejonowy nie można na podstawie art. 18 k.p.c. przekazać sądowi okręgowemu wniosku o uzupełnienie wyroku (por. wyrok SN z dnia 9 grudnia 1976 r., II CR 469/76, OSP 1978, z. 1, poz. 4, LEX nr 5053; szerzej - J. Klimkowicz, Komentarz do art. 18 k.p.c., w: red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Lex.).

Chociaż przed dniem 21 sierpnia 2019 r. ustawa nie przewidywała, aby postanowienie o przekazaniu sprawy ze względu na istniejące zagadnienie prawne mogło być wydane na posiedzeniu niejawnym, to jednak możliwość taką powszechnie przyjmowano w praktyce. Natomiast z dniem 21 sierpnia 2019 r. pozwala na to art. 148 § 3 k.p.c. Odpis postanowienia podlega doręczeniu obu stronom wraz z uzasadnieniem.