Grzegorczyk Tomasz, Przedstawienie Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy

Przedstawienie Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy

Zgodnie z przepisem art. 441 § 1 k.p.k., jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Oczywiście kognicja Sądu Najwyższego w tej kwestii nie obejmuje rozstrzygania problemu w postaci zagadnienie prawnego (wymagającego zasadniczej wykładni ustawy), który de facto dotyczy zgodności danego przepisu z Konstytucją RP (tzn. konstytucyjności regulacji), ponieważ ta kwestia należy w polskim systemie do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (zob. artykuły 188–197 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, sprost. z 2001 r. Nr 28, poz. 319 oraz ustawa o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie podkreślano, że wystąpienie z pytaniem prawnym wymaga spełnienia łącznie następujących warunków: 1) musi to być zagadnienie prawne (tj. problem interpretacyjny); 2) musi zostać dokonana zasadnicza wykładnia ustawy (tj. gdy norma prawna rzeczywiście umożliwia rozbieżne interpretacje); oraz 3) wyłoniło się ono przy rozpoznawaniu środka odwoławczego (tj. istotnie powiązane jest z konkretną sprawą - zob. T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, passim). Jednakże sąd odwoławczy nie jest, co do zasady, uprawniony do wystąpienia z zagadnieniem prawnym w trybie określonym w art. 441 § 1 k.p.k. wówczas, gdy zasadnicza wykładnia dotyczyłaby zagadnienia pozostającego poza granicami środka odwoławczego (art. 433 § 1in principio k.p.k. - notabene przepis znowelizowany z dniem 15 kwietnia 2016 r.). W zakresie szerszym sformułowanie zagadnienia prawnego jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy ustawa zobowiązuje sąd ad quem do uwzględnienia określonych uchybień poza granicami środka odwoławczego, zaś kwestia wymagająca zasadniczej wykładni pozostaje właśnie w związku z uchybieniami, które sąd zobowiązany jest uwzględnić z urzędu po przekroczeniu granic tego środka (art. 433 § 1in fine k.p.k.; zob. postanowienie SN z dnia 28 września 2006 r., I KZP 20/06, OSNKW 2006, nr 10, poz. 89 oraz R.A. Stefański, Instytucja pytań prawnych do Sądu Najwyższego w sprawach karnych, Kraków 2001). Aktualnie każdy sąd odwoławczy rozpoznający apelację lub zażalenie jest uprawniony do odroczenia rozpoznania sprawy i przekazania zagadnienia do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu (zatem także sąd rejonowy rozpoznający zażalenie na postanowienie prokuratora - art. 465 § 2 k.p.k.; może to być nawet sam Sąd Najwyższy przy rozpoznawaniu kasacji lub zażalenia na odmowę jej przyjęcia - art. 518 k.p.k. oraz art. 530 § 3 k.p.k.; Sąd Najwyższy może też wystąpić z zagadnieniem prawnym do składu 7 sędziów Sądu Najwyższego, gdy przy rozpatrywaniu kasacji lub innego środka „poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni prawa” (zob. art. 59 ustawy o Sądzie Najwyższym z dnia 23 listopada 2002 r., Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2052) - T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, passim). Należy też wskazać, że z uprawnienia do wystąpienia z pytaniem prawnym nie może jednak skorzystać sąd odwoławczy, gdy został mu przekazany do rozpoznania środek odwoławczy niedopuszczalny z mocy ustawy lub do rozpoznania którego sąd ten nie jest właściwy, chyba że przedmiotem zagadnienia prawnego jest dopuszczalność tego środka lub określenie organu właściwego do jego rozpatrzenia (zob. postanowienie SN z dnia 29 listopada 2006 r., I KZP 27/06, OSNKW 2006, nr 12, poz. 110; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, passim; J. Izydorczyk, Granice orzekania sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej, Łódź 2010, passim).

Odroczenie rozprawy apelacyjnej następuje w formie postanowienia (zob. art. 441 § 1 k.p.k. oraz art. 404 § 1 k.p.k. w zw. art. 458 k.p.k.).

Zobacz Odroczenie rozprawy.