Goldiszewicz Agnieszka, Przebieg postępowania likwidacyjnego w spółce partnerskiej

Przebieg postępowania likwidacyjnego w spółce partnerskiej

Procedura ma na celu wskazanie zasad związanych z przebiegiem postępowania likwidacyjnego w spółce partnerskiej.

Zajście przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej powoduje wszczęcie postępowania likwidacyjnego (jeżeli partnerzy nie uzgodnili innego sposobu zakończenia działalności spółki) lub postępowania upadłościowego. Jeżeli postępowanie to nie zostanie przerwane, dojdzie do rozwiązania spółki - tj. ustania jej bytu prawnego (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 98 k.s.h., LEX/el. 2021).

Na przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej wskazuje wprost art. 98 k.s.h.

Przepis ten zalicza do nich:

1) przyczyny przewidziane w umowie spółki (art. 98 § 1 pkt 1 k.s.h.);

2) podjęcie jednomyślnej uchwały przez wszystkich partnerów (art. 98 § 1 pkt 2 k.s.h.);

3) ogłoszenie upadłości spółki (art. 98 § 1 pkt 3 k.s.h.);

4) utratę przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu (art. 98 § 1 pkt 4 k.s.h.);

5) wydanie przez sąd prawomocnego orzeczenia (art. 98 § 1 pkt 5 k.s.h.);

6) upływ roku od zdarzenia, w następstwie którego w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki (art. 98 § 2 k.s.h.)

Ad 1) Wspólnicy mogą już w pierwotnej umowie spółki wskazać na przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej. Wówczas zaistnienie określonych w umowie zdarzeń powoduje wszczęcie postępowania likwidacyjnego. Gdyby jednak pierwotna umowa spółki nie przewidywała przyczyn rozwiązania spółki, to jej zmiana w tym zakresie wymaga jednomyślności, chyba że partnerzy dopuścili możliwość modyfikacji umowy większością głosów (art. 9 k.s.h.).

Do najczęstszych zdarzeń stanowiących przyczynę rozwiązania spółki wskazywanych w umowie należą: upływ czasu, na jaki spółka została utworzona, zaistnienie zdarzeń, jakie mogą spowodować rozwiązanie spółki (np. nieosiągnięcie przez spółkę zadowalających wyników gospodarczych, czy określonej liczby klientów itp.) (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 98 k.s.h., LEX/el. 2021).

Ad 2) Postępowanie likwidacyjne może zostać także wszczęte w następstwie podjęcia przez partnerów jednomyślnej uchwały o rozwiązaniu spółki (zob. A. Witosz, Jednomyślna uchwała wspólników jako przyczyna rozwiązania spółki osobowej, Pr. Spółek 2009, nr 5, s. 2 i n.). Jednocześnie nie ma przeszkód, aby w umowie spółki przyjąć możliwość rozwiązania spółki uchwałą podjętą większością głosów. Przypadek taki należy jednak uznać za okoliczność przewidzianą w umowie spółki.

Ad 3) Ogłoszenie upadłości może nastąpić, jeżeli spółka stała się niewypłacalna. Stan niewypłacalności oznacza niewykonywanie przez spółkę jej zobowiązań bądź sytuację, w której zobowiązania spółki przekroczą wartość jej majątku, niezależnie od faktu, że spółka na bieżąco te zobowiązania wykonuje (por. A. Kidyba, Niektóre skutki dla obrotu handlowego wprowadzenia trzeciej kategorii podmiotowej, PPH 2004, nr 12, s. 14). Samo ogłoszenie upadłości powoduje wszczęcie postępowania upadłościowego. Spółka istnieje więc do czasu jej wykreślenia z rejestru.

Ad 4) Przepis art. 98 § 1 pkt 4 k.s.h. odnosi się do sytuacji, gdy wszyscy partnerzy utracą prawo wykonywania wolnego zawodu. Przyczyna wskazana w tym przepisie aktualizuje się w momencie utraty uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu przez ostatniego z partnerów. Jej zaistnienie powoduje wszczęcie postępowania likwidacyjnego, o ile partnerzy nie ustalą innego sposobu zakończenia działalności spółki.

Zob. szerzej Utrata przez partnera prawa do wykonywania wolnego zawodu.

Ad 5) Rozwiązanie spółki partnerskiej mocą orzeczenia sądu następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Przyjąć należy, że w tym wypadku sąd może rozstrzygać o rozwiązaniu spółki na innej podstawie niż wskazanej w art. 98 i 99 k.s.h., gdyż wymienione w tych przepisach okoliczności są lub mogą stanowić samoistną przyczynę rozwiązania spółki.

Sąd może więc w szczególności orzec o rozwiązaniu spółki, przyjmując, że przemawiają za tym ważne powody (art. 63 § 1 k.s.h. w zw. z art. 89 k.s.h.).

Ad 6) Upływ roku od zdarzenia, w następstwie którego spółka partnerska uzyskała jednoosobowy charakter i w tym czasie go nie utraciła stanowi przyczynę rozwiązania spółki (a ściślej przyczynę wszczęcia postępowania likwidacyjnego). Przypadek jednoosobowej spółki partnerskiej zaistnieje, gdy na skutek utraty uprawnień przez partnera (partnerów) pozostanie w niej tylko jeden niepozbawiony prawa wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy w spółce pozostał jedyny partner niepozbawiony prawa wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, jak też takiej, kiedy w spółce pozostaje kilku wspólników, spośród których tylko jeden legitymuje się stosownymi kwalifikacjami. Zob. Jednoosobowa spółka partnerska.

Termin, o którym mowa w art. 98 § 2 k.s.h., należy odnosić do okresu, po którym należy wszcząć postępowanie likwidacyjne albo podjąć inne działania, jeżeli partnerzy wcześniej ustalili odmienny sposób zakończenia działalności spółki. Oznacza to, że wskazany roczny termin, na funkcjonowanie spółki partnerskiej w wariancie jednoosobowym, ulega w praktyce stosownemu wydłużeniu (zob. A. Kidyba, Kilka uwag o potrzebie zmian przepisów regulujących spółki osobowe, PPH 2012, nr 9, s. 22).

Przyczyna rozwiązania spółki nie następuje więc już w chwili, gdy liczba partnerów mających prawo do wykonywania wolnego zawodu, związanego z przedmiotem działalności spółki spadnie do jednego. Stan taki zaistnieje, jeżeli od momentu zaistnienia zdarzenia, uzasadniającego jednoosobowy charakter spółki partnerskiej upłynął rok a jej skład osobowy nie został uzupełniony.

Przepis art. 98 k.s.h. nie wskazuje jednak na wszystkie przyczyny rozwiązania spółki. Należeć mogą do nich również te wymienione w art. 99 k.s.h.

Okoliczności w wskazane w tym przepisie, tj.:

1) śmierć partnera;

2) ogłoszenie upadłości partnera;

3) wypowiedzenie umowy spółki przez partnera lub jego wierzyciela

– mogą także stanowić przyczynę rozwiązania spółki, o ile nie zostaną spełnione warunki dla utrzymania jej dalszego bytu.

Przepis art. 99 k.s.h. określa bowiem sytuacje, w których stosować należy przepisy regulujące szczegółowo postępowanie na wypadek zajścia przyczyny rozwiązania oraz przerywające postępowanie likwidacyjne (art. 59–62, 64–66 k.s.h.). Dotyczy to więc sytuacji, gdy partner zmarł (art. 60, 64 k.s.h.); ogłoszono upadłość partnera (art. 64 k.s.h.), wypowiedziana została umowa spółki przez partnera (art. 61 k.s.h.) lub wierzyciela partnera (art. 62 k.s.h.).

Zajście przyczyn rozwiązania nie zawsze musi prowadzić do zakończenia bytu spółki. W zasadzie, tylko w przypadku prawomocnego orzeczenia sądu nie ma możliwości powstrzymania procesu zamknięcia spółki.

Pozostałe przyczyny rozwiązania spółki mają warunkowy charakter, co oznacza, że mimo ich zaistnienia spółka może trwać nadal, o ile podjęte zostaną dodatkowe czynności lub zajdą inne określone przez ustawę zdarzenia.

W przypadku zajścia przyczyny rozwiązania spółki przewidzianej w umowie spółki odpowiednie zastosowanie znajdować powinien art. 59 k.s.h. z mocy odesłania zawartego w art. 89 k.s.h. (tak: A. Kidyba, Kilka uwag o potrzebie zmian przepisów regulujących spółki osobowe, PPH 2012, nr 9, s. 24; E. Krześniak, Rozwiązanie spółki partnerskiej, PPH 2003, nr 7, s. 30). Oznacza to, że spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania, przewidzianych w umowie, prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich partnerów.

Dopuszczalne jest także podjęcie uchwały niweczącej skutki uchwały o rozwiązaniu spółki. Konieczne jest jednak, by uchwałę taką podjąć jednomyślnie.

Także toczące się postępowanie upadłościowe nie musi zawsze doprowadzić do rozwiązania spółki, np. gdy kończy się ono układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone albo umorzone (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 67 k.s.h., LEX/el. 2021).

Przywrócenie jednemu z parterów prawa wykonywania wolnego zawodu albo przystąpienie do spółki partnerskiej wspólników z takim prawem zastopować może wszczęte już postępowanie likwidacyjne w przypadku określonym w art. 98 § 1 pkt 4 k.s.h., natomiast w sytuacji określonej w art. 98 § 2 k.s.h. spowoduje odpadnięcie przyczyny rozwiązania spółki.

Także zaistnienie zdarzeń określonych w art. 99 k.s.h. (tj. śmierci partnera, ogłoszenia jego upadłości, wypowiedzenia umowy spółki przez partnera czy jego wierzyciela) nie doprowadzi do rozwiązania spółki, jeżeli zajdą okoliczności zmierzające do utrzymania jej bytu.

Po pierwsze, przepis art. 64 k.s.h. w zw. z art. 99 k.s.h. reguluje zasady powstrzymania wszczęcia postępowania likwidacyjnego na wypadek śmierci, ogłoszenia upadłości partnera, wypowiedzenia umowy spółki przez partnera, lub przez wierzyciela partnera. Mogą być one ustalone w uchwale podjętej przez partnerów albo przewidziane w umowie spółki.

Przeciwdziałanie rozwiązaniu spółki polegać może na tym, że przy zgodnym ustaleniu pozostałych wspólników, poza tym, który zmarł, upadł, wypowiedział umowę lub którego wierzyciel wypowiedział umowę spółki, spółka może trwać nadal pomiędzy pozostałymi partnerami. Wymagane jest podjęcie uchwały, która, co do zasady, musi zapaść jednomyślnie. Uzgodnienie kwestii przeciwdziałania rozwiązaniu spółki, na wypadek zajścia jednej z przyczyn określonych w art. 99 k.s.h., dopuszczalne jest także w umowie spółki. Może ona przewidywać, że mimo śmierci, ogłoszenia upadłości partnera, wypowiedzenia umowy spółki przez partnera, lub przez wierzyciela partnera spółka trwa nadal bez jego udziału (przy uwzględnieniu jednak art. 98 § 1 pkt 4 i 98 § 2 k.s.h.).

Po drugie, umowa spółki może dopuścić do wstąpienia do spółki spadkobierców zmarłego partnera co oznacza, że również w tym przypadku śmierć wspólnika nie będzie stanowić przyczyny rozwiązania spółki. W tym przypadku umowa spółki musi wyraźnie na taką możliwość zezwalać, a spadkobierca bezwzględnie powinien legitymować się uprawnieniami do wykonywania wolego zawodu, które są zawodowo tożsame z tymi, jakie realizował zmarły partner (art. 101 k.s.h.).