Goldiszewicz Agnieszka, Przebieg postępowania likwidacyjnego w spółce komandytowo-akcyjnej

Przebieg postępowania likwidacyjnego w spółce komandytowo-akcyjnej

Procedura ma na celu wskazanie zasad związanych z przebiegiem postępowania likwidacyjnego w spółce komandytowo-akcyjnej.

W następstwie zaistnienia przyczyn rozwiązania spółki (art. 148 § 1 k.s.h.) wszczynane jest postępowanie likwidacyjne albo upadłościowe, które o ile nie zostanie przerwane, doprowadzi do jej wykreślenia z rejestru.

Do postępowania likwidacyjnego mają, co do zasady, zastosowanie odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej. Modyfikacje wprowadza jedynie art. 148 k.s.h., wskazując na niektóre, inne niż w przypadku spółki akcyjnej (art. 459 k.s.h.) przyczyny rozwiązania i art. 150 § 2 k.s.h., odnoszący się do osób likwidatorów (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 148 k.s.h., LEX/el. 2021).

Przyczyną rozwiązania spółki komandytowo-akcyjnej może być:

1) zaistnienie przyczyny przewidzianej w statucie;

2) podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki;

3) ogłoszenie upadłości spółki;

4) śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej;

5) zaistnienie innych przyczyn przewidzianych prawem.

Ad 1) Wspólnicy mają swobodę ustalenia w statucie katalogu zdarzeń, których zaistnienie wiązać się będzie z wszczęciem postępowania likwidacyjnego. Do potencjalnych przyczyn rozwiązania spółki przewidzianych w statucie zaliczyć można upływ czasu, na jaki spółka została utworzona, nadejście zdarzenia wskazanego w statucie spółki (na przykład wyprodukowanie określonych ilości towarów, zaprzestanie realizacji wspólnego celu wyznaczonego przez wspólników).

Ad 2) Postępowanie likwidacyjne może być wszczęte w związku z podjęciem uchwały o rozwiązaniu spółki. Co do zasady, uchwała walnego zgromadzenia dla swej skuteczności wymaga większości 3/4 głosów oraz zgody wszystkich komplementariuszy (art. 415 § 1 k.s.h. w zw. z art. 126 § 1 pkt 1 k.s.h. oraz 146 § 2 pkt 9 k.s.h.) (zob. A. Witosz, Jednomyślna uchwała wspólników jako przyczyna rozwiązania spółki osobowej, Pr. Spółek 2009, nr 5, s. 2 i n). W przypadku gdy spółka poniosła stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz jedną trzecią kapitału zakładowego, komplementariusze są zobowiązani niezwłocznie zwołać walne zgromadzenie celem powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki (art. 397 k.s.h. w zw. z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.). Wówczas uchwała o rozwiązaniu spółki może zapaść bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej (art. 415 § 2 k.s.h. w zw. z art. 126 § 1 pkt 2 k.s.h.). W tym wypadku również zgodę wyrazić powinni wszyscy komplementariusze (art. 146 § 2 pkt 9 k.s.h.).

Ad 3) Ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 148 § 1 pkt 3 k.s.h., nie powinno być rozumiane jako rzeczywiste zamknięcie postępowania upadłościowego, ale jako przyczyna wszczęcia tego postępowania. W efekcie jego przeprowadzenia może dojść do rozwiązania spółki. Jeżeli natomiast zachodzą warunki wszczęcia postępowania upadłościowego w trakcie likwidacji spółki, postępowanie upadłościowe zastępuje postępowanie likwidacyjne i spółka ulega rozwiązaniu po zakończeniu postępowania upadłościowego (chyba że zostanie zawarty układ z wierzycielami).

Ad 4) Śmierć jedynego komplementariusza, ogłoszenie jego upadłości, czy też jego wystąpienie ze spółki jest przyczyną rozwiązania spółki, o ile statut nie stanowi inaczej. Nie może bowiem istnieć spółka komandytowo-akcyjna tylko z udziałem akcjonariuszy, gdyż differentia specifica tej spółki jest udział dwóch rodzajów wspólników komplementariuszy i akcjonariuszy, choćby komplementariusze byli również akcjonariuszami (i odwrotnie) (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 148 k.s.h., LEX/el. 2020).

Statut może jednak przewidywać, że śmierć komplementariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania. Spółka może istnieć wówczas ze spadkobiercami komplementariusza, o ile wyrażą oni zgodę na przystąpienie do niej. Natomiast postanowienia statutu uznające za dopuszczalne dalsze trwanie spółki, pomimo ogłoszenia upadłości jedynego komplementariusza spółki albo jego wystąpienia ze spółki należałoby uznać za dopuszczalne tylko o tyle, o ile stan taki związany byłby z obowiązkiem przekształcenia spółki albo przystąpieniem do niej nowego komplementariusza (por. A. Szumański [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. I, Warszawa 2012, s. 1154).

Nie stanowi natomiast przyczyny rozwiązania spółki ogłoszenie upadłości akcjonariusza (art. 148 § 2 k.s.h.). Nie jest nią również śmierć akcjonariusza, jego likwidacja lub upadłość (zob. A. Kidyba, Komentarz do art. 148 k.s.h., LEX/el. 2021).

Ad 5) Innymi przyczynami rozwiązania spółki przewidzianymi prawem mogą być w szczególności:

a) prawomocne orzeczenie sądu rejestrowego o rozwiązaniu spółki już wpisanej do rejestru w trybie art. 21 k.s.h. (odmiennie T. Kalwat, Nieważność umowy spółki kapitałowej - art. 21 k.s.h., PPH 2002, nr 5, s. 37-38);

b) prawomocne orzeczenie sądu rejestrowego o rozwiązaniu spółki już wpisanej do rejestru w trybie art. 25 u.k.r.s.;

c) prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki na wniosek wspólnika z ważnych powodów w trybie art. 63 k.s.h. w zw. z art. 126 § 1 pkt 1 k.s.h.

Zajście przyczyn rozwiązania określonych w art. 148 § 1 k.s.h. nie zawsze musi prowadzić do zakończenia bytu spółki. Mimo zajścia przyczyn rozwiązania, a w konsekwencji wszczęcia postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego można zastopować ten proces, podejmując czynności mające na celu utrzymanie spółki.

Dopuszczalne jest podjęcie uchwały wstrzymującej rozwiązanie, np. przedłużającej czas trwania spółki, jeżeli jest ona ustanowiona na czas oznaczony (por. art. 148 § 1 pkt. 1 k.s.h.), czy też uchwały o kontynuacji spółki i uchyleniu uchwały o jej rozwiązaniu (por. art. 148 § 1 pkt. 2 k.s.h.). Uchwały walnego zgromadzenia, co do zasady, muszą zostać podjęte większością 3/4 głosów oddanych przy kworum na poziomie 50% reprezentowanego kapitału zakładowego, przy zgodzie wyrażonej przez wszystkich komplementariuszy (art. 460 § 1 k.s.h. i art. 415 § 1 k.s.h. w zw. z art. 150 § 1 k.s.h. i art. 146 § 2 pkt. 8 k.s.h.).

Również toczące się postępowanie upadłościowe nie musi zawsze doprowadzić do rozwiązania spółki (jeżeli po ogłoszeniu upadłości spółki zawarto układ lub postępowanie uchylono albo umorzono).

Także śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, nie będzie stanowić przyczyny rozwiązania spółki, jeżeli statut tak stanowi i jednocześnie spełnione zostały warunki przeciwdziałające pozostawaniu w spółce samych akcjonariuszy (np. jedyny spadkobierca zmarłego komplementariusza wyraził zgodę na przystąpienie do spółki i złożył stosowne oświadczenie - por. art. 136 § 2 k.s.h.).