Musiał Krzysztof J., Praca zdalna w dobie pandemii koronawirusa

Praca zdalna w dobie pandemii koronawirusa

Pandemia koronawirusa zmieniła naszą rzeczywistość także w zakresie prawa pracy. Jedną z większych zmian jest wprowadzenie pracy zdalnej, czyli pracy wykonywanej poza miejscem jej stałego wykonywania.

Nazwa „koronawirus” wywodzi się z łac. corona oznaczającego koronę lub wieniec, ponieważ osłonki wirusów w mikroskopii elektronowej wydają się „ukoronowane” pierścieniem małych, przypominających żarówki struktur. Koronawirusy zakażają ptaki i ssaki, powodując liczne choroby układu oddechowego, nerwowego, narządów wewnętrznych czy układu pokarmowego. Większość z nich jest niegroźna, ale czasem trafiają się gatunki stwarzające realne zagrożenie. Takim jest niewątpliwie SARS-CoV-2 (od ang. Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) wywołujący chorobę COVID-19 (od ang. Coronavirus Disease 2019).

Koronawirusy przenoszą się drogą kropelkową, wobec czego jest niezwykle istotną rzeczą, aby ograniczyć kontakty międzyludzkie. Z tego też względu ustawodawca wprowadził rozwiązania zawarte w art. 3 ustawy z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1327 ze zm.) – dalej u.k. Zgodnie z tym przepisem w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

W pierwszej kolejności pracodawca powinien ustalić, u których pracowników możliwe jest wprowadzenie pracy zdalnej. W praktyce jest to możliwe tam, gdzie jest możliwe przesyłanie efektów pracy na odległość – dotyczy to np. redaktora w wydawnictwie, prawnika w kancelarii doradczej itp.

W wielu przypadkach praca zdalna nie jest możliwa – dotyczy to np. sprzedawcy w sklepie, czy pracowników produkcji.

Początkowo praca zdalna była przewidziana jedynie do 4 września. Ustawodawca przedłużył jednak możliwość polecenia pracy zdalnej – taka możliwość obowiązuje w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Jednocześnie ustawodawca podjął prace, w wyniku których praca zdalna ma być wprowadzona na stałe do ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.) – dalej k.p.

Z zapisu art. 3 u.k. wynika, że praca zdalna wprowadzana jest poleceniem pracodawcy. Przepisy nie określają przy tym formy tego polecenia. Z oczywistych względów najlepiej, gdyby było ono na piśmie.

Polecenie pracodawcy dotyczące wykonywania pracy zdalnej mieści się w uprawnieniach kierowniczych pracodawcy. Oznacza to zatem, że:

1) decyzja o wprowadzeniu pracy zdalnej należy do pracodawcy,

2) pracownik ma obowiązek wykonania takiego polecenia na mocy art. 100 k.p.,

3) pracownik nie może domagać się pracy zdalnej, ale oczywiście ma prawo wystąpić do pracodawcy z taką propozycją.