Krywan Tomasz, Powstanie prawa do odliczenia z faktur u małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową

Powstanie prawa do odliczenia z faktur u małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową

Procedura pozwala ustalić, kiedy u małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową powstaje prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymywanych faktur.

Prawo do odliczania podatku naliczonego powstaje co do zasady w okresie rozliczeniowym powstania obowiązku podatkowego (u sprzedawcy), nie wcześniej jednak niż w okresie rozliczeniowym otrzymania faktury - zob. art. 86 ust. 10 w zw. z art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. Dodatkowy warunek obowiązuje małych podatników, którzy rozliczają VAT metodą kasową, o której mowa w art. 21 ust. 1 u.p.t.u. Jak bowiem stanowi art. 86 ust. 10e u.p.t.u., prawo obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do nabytych przez małego podatnika towarów i usług, w okresie stosowania przez niego metody kasowej, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi. A zatem u małych podatników rozliczających VAT metodą kasową prawo do odliczania z faktur podatku naliczonego prawo do odliczenia powstaje, jeżeli łącznie spełnione są trzy warunki:

1) u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usługi,

2) mały podatnik korzystający z prawa do odliczenia otrzymał fakturę,

3) podatnik dokonał zapłaty za nabyte towary lub usługi.

O tym, kiedy (w jakim kwartale) powstaje u małych podatników rozliczających VAT metodą kasową prawo do odliczania, decyduje to, kiedy spełniony zostaje ostatni z tych warunków.

Odnośnie do ostatniego ze wskazanych warunków dodać należy, że przyjmuje się (nie wynika to bowiem z przepisów wprost), iż częściowa zapłata skutkuje częściowym spełnieniem tego warunku. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 25 kwietnia 2014 r., ITPP2/443-209/14/AW czy interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 29 października 2014 r., ILPP1/443-688/14-4/MK. Jak czytamy w drugiej z tych interpretacji, „podatnik stosujący metodę kasową rozliczania podatku uprawniony jest do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabytych towarów i usług w rozliczeniu za kwartał, w którym dokonał za nie zapłaty, przez którą należy rozumieć całkowite lub częściowe uregulowanie należności. Zatem, po spełnieniu pozostałych warunków uprawniających do odliczenia podatku naliczonego wynikających z art. 86 ust. 1 i ust. 10 u.p.t.u, w przypadku uregulowania w części należności wynikającej z otrzymanej faktury, Wnioskodawca może odliczyć podatek naliczony odpowiadający tej części”.

Warunek dokonania zapłaty może być przy tym spełniony w przypadku uregulowania faktury w drodze potrącenia. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 11 lipca 2016 r., ITPP3/4512-264/16/EB, w której czytamy, że „kompensatę, jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego, uznaje się za równoważną spełnieniu świadczenia (zapłacie). Kompensatę można więc uznać za surogat wykonania zobowiązania (zapłaty). Skutki prawne kompensaty są takie same, jak skutki zapłaty”. W konsekwencji organ podatkowy wyjaśnił, że „prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupu – na podstawie art. 86 ust. 10e u.p.t.u. – powstaje nie wcześniej niż za okres, w którym nastąpiła zapłata, zatem w tym przypadku nie wcześniej niż za okres, w którym została dokonana kompensata”.

Jednym z warunków powstania prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur jest otrzymanie faktury (zob. art. 86 ust. 10b pkt 1 u.p.t.u.). Spełnienie tego warunku decyduje o kwartale powstania prawa do odliczenia u małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową, jeżeli powstanie u sprzedawcy obowiązku podatkowego oraz dokonanie zapłaty nastąpiło wcześniej.