Gil Izabella, Powołanie syndyka

Funkcję syndyka może pełnić osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych i licencję doradcy restrukturyzacyjnego lub spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Osobę sprawującą zarząd majątkiem upadłego dłużnika różnie się określa. Przykładowo w państwach tzw. sytemu romańskiego dla określenia syndyka przyjmowany jest termin curator (w Belgii "Le curateur", we Włoszech "curator", we Francji "commissairea l'exécution de plan", w Luksemburgu "curateur", w Holandii "De curator in het faillissement"), który wywodzi się zapewne z języka łacińskiego, dla określenia osoby dokonującej czynności egzekucyjnych powołanej przez pretora spośród wierzycieli tzw. curator bonorum. W językach pochodzenia germańskiego posługiwano się terminem "Konkursverwalter", a w Austrii "Konkursgericht", co wiązało się zapewne z nazwą samego postępowania dotyczącego zagadnień niewypłacalności, tj. pojęciem "Das Konkursverfahren", zapożyczonym z łacińskiego określenia "concursus creditorum". W języku angielskim odpowiednikiem pojęcia syndyka jest "liqudator", co niewątpliwie kojarzy się z czynnościami, jakimi zajmuje się ten podmiot.

Drugi etap postępowania upadłościowego, czyli "właściwe" postępowanie upadłościowe (W. Głodowski, Pozycja prawna wierzyciela w postępowaniu upadłościowym, Poznań 2002, s. 21) rozpoczyna się po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości (M. Strus-Wołos, Uprawnienia procesowe wierzycieli w postępowaniu upadłościowym, Warszawa 2011, s. 25). Sąd uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości wydaje postanowienie, w którym m.in. wyznacza osobę na pełnienie funkcji syndyka (art. 51 ust. 1 pkt 6 p.u.).

Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości majątku upadłego, sąd powołuje syndyka, który zamiast upadłego będzie sprawował zarząd masą upadłości.

Funkcję syndyka może pełnić osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i licencję doradcy restrukturyzacyjnego (art. 157 ust. 1 p.u.), ale także spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Należy podzielić stanowisko, że sąd w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości powinien na syndyka wyznaczyć osobę prawną tylko, w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy prowadzącego działalność wielobranżową, którego likwidacja wymaga posiadania wiedzy wyspecjalizowanej z różnych dziedzin (K. Korzan, Syndyk masy upadłości, R. Pr. 1993, nr 2, s. 22).

Licencję doradcy restrukturyzacyjnego przyznaje (odmawia jej przyznania, cofa albo zawiesza prawa wynikające z licencji) Minister Sprawiedliwości w drodze decyzji administracyjnej i na czas nieoznaczony (art. 12 i 14 ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego). Licencja doradcy restrukturyzacyjnego uprawnia do wykonywania czynności w toku postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych, ale także pozasądowych czynności z zakresu doradztwa restrukturyzacyjnego.

Postanowienie o wyznaczeniu syndyka podlega obwieszczeniu (art. 156¹ p.u.). Niezależnie od tego, że postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości podlega obwieszczeniu, to należy je doręczyć syndykowi po uprzednim powiadomieniu go ogłoszeniu upadłości (art. 53 ust. 2 p.u.). Postanowienie o ogłoszeniu upadłości stanowi bowiem dokument na podstawie, którego syndyk będzie mógł zostać wprowadzony w posiadanie majątku upadłego.

Syndyk niezwłocznie, jednakże nie później niż wraz z podjęciem pierwszej czynności przed sądem lub sędzią-komisarzem, składa do akt postępowania oświadczenie, że nie zachodzą przeszkody wyłączające go od pełnienia funkcji syndyka określone w przepisie art. 157a ust. 1 p.u.

Stosowanie do przepisu art. 157a ust. 1 p.u. syndykiem nie może zostać osoba fizyczna lub spółka handlowa, która:

1) jest wierzycielem lub dłużnikiem upadłego, małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym upadłego lub jego wierzyciela w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca z nim w stosunku przysposobienia lub małżonkiem tej osoby albo osobą pozostającą z upadłym w faktycznym związku, prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe (przeszkoda tego rodzaju trwa pomimo ustania małżeństwa lub przysposobienia);

2) jest lub była zatrudniona przez upadłego na podstawie stosunku pracy albo wykonywała pracę lub świadczyła usługi na rzecz upadłego na podstawie innego stosunku prawnego;

3) jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem upadłego, albo jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości była wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego dłużnika lub wierzyciela;

4) jest lub była spółką powiązaną z upadłym lub jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem takiej spółki albo jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości byłą wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego spółki powiązanej z dłużnikiem;

5) pełniła funkcję nadzorcy lub zarządcy w prowadzonym wcześniej wobec upadłego postepowaniu restrukturyzacyjnym.

Stwierdzenia ww. ustawowych przyczyn wyłączenia od pełnienia funkcji syndyka po powołaniu na funkcję syndyka skutkuje koniecznością jego odwołania jako zaistnienia prawnej przeszkody do pełnienia takiej funkcji.

Sędzia-komisarz, na wniosek lub z urzędu może powołać zastępcę syndyka, jeżeli jest to potrzebne, zwłaszcza w przypadku wykonywania czynności w innym okręgu sądowym.

Powołując zastępcę syndyka sędzia-komisarz powinien określić zakres czynności zastępcy syndyka. Do zastępcy syndyka przepisy ustawy o syndyku stosuje się odpowiednio. Powołanie zastępcy syndyka jest uzasadnione w przypadku zaistnienia przeszkód w pełnieniu obowiązków przez syndyka. Potrzeba powołania zastępcy syndyka może wynikać także ze znacznego rozmiaru majątku upadłego dłużnika, znacznej liczby wierzycieli, czy rozproszenia majątku upadłego dłużnika.