Gil Izabella, Postępowanie zabezpieczające na etapie poprzedzającym ogłoszenie upadłości

Wszczęcie postępowania celem zabezpieczenia majątku dłużnika następuje z inicjatywy tych samych podmiotów, które posiadają legitymację procesową do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania zabezpieczającego i zabezpieczenie majątku może wystąpić sam dłużnik, jego wierzyciel, jak i inne podmioty uprawnione do tego na mocy ustawy. Do wszczęcia postępowania zabezpieczającego na etapie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości dochodzi zatem w wyniku czynności podejmowanych przez wierzycieli lub samego upadłego, jak i innych uprawnionych do tego podmiotów ma mocy przepisu ustawy.

W tym postępowaniu uprawniony nie musi uprawdopodobnić istnienia roszczenia, a raczej podstawy do ogłoszenia upadłości dłużnika oraz drugą podstawę do udzielenia zabezpieczenia, tj. posiadanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Obowiązkiem sądu upadłościowego (jak każdego innego organu państwa) jest podejmowanie czynności także z urzędu celem zapewnienia ochrony i bezpieczeństwa obrotu. Wszczęcie postępowania zabezpieczającego może nastąpić także z urzędu, ale dopiero po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika. Sąd upadłościowy mając na względzie okoliczności danej sprawy może z urzędu dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika. Skuteczność drugiego etapu postępowania upadłościowego niejednokrotnie zależy od zastosowanych środków (sposobów) związanych z zabezpieczeniem majątku dłużnika, któremu została następnie ogłoszona upadłość. W związku z tym sąd upadłościowy może także z urzędu dokonać zabezpieczenia majątku, nawet jeśli wnioskujący o ogłoszenie upadłości nie wnioskował jednocześnie o zabezpieczenie majątku dłużnika.

W wyniku złożenia wniosku przez podmiot legitymowany sąd upadłościowy obowiązany jest rozpoznać wniosek i ocenić, czy zasadne jest zabezpieczenie majątku dłużnika. Postępowanie zabezpieczające prowadzone w związku ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika pozostaje w bezpośrednim związku z postępowaniem upadłościowym. Sąd udzielając zabezpieczenia wydaje postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia lub oddalenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia, ewentualnie o zwrocie wniosku lub odrzuceniu wniosku, a wyjątkowo o umorzeniu postępowania w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia. Wynika to z tego, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie - Prawo upadłościowe do postępowania zabezpieczającego stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu zabezpieczającym (z wyłączeniem przepisu art. 396 k.p.c.).

Złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia wiąże się z dokonaniem analizy wniosku pod względem formalnym, dopuszczalności i zasadności.

Wymogi formalne wniosku o udzielenie zabezpieczenia, niezależnie od tego, czy wniosek ten jest składany w zwykłym postępowaniu cywilnym, czy w postępowaniu poprzedzającym ogłoszenie upadłości, sąd powinien zweryfikować we wstępnej fazie etapu rozpoznawczego postępowania w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia. Stosownie do art. 37 p.u. wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać nie tylko wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, ale też dodatkowo zawierać wskazanie sposobu zabezpieczenia. Nie jest natomiast konieczne wskazywanie sumy zabezpieczenia oraz uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek. Wniosek nieodpowiadający wymogom określonym w ustawie zwraca się. W związku z tym nie powinien mieć zastosowania przepis art. 736 k.p.c., a w konsekwencji dłużnik nie będzie mógł zwolnić się od zabezpieczenia nawet wtedy, jeśli złoży sumę zabezpieczenia.