Wiśniewski Jarosław T., Postępowanie w wyniku powództwa opozycyjnego

Postępowanie w wyniku powództwa opozycyjnego

Niniejszy schemat dotyczy głównie proceduralnych zagadnień związanych z powództwem opozycyjnym. Zagadnienia materialnoprawne zostały szczegółowo omówione w osobnym schemacie.

Patrz również Sprawa z powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

Powództwo o pozbawienie lub ograniczenie wykonalności (tzw. powództwo opozycyjne) może dotyczyć każdego tytułu wykonawczego, bez względu na to czy chodzi o sądowy tytuł egzekucyjny (np. wyrok, nakaz zapłaty) czy też o pozasądowy tytuł egzekucyjny (np. bankowy tytuł egzekucyjny, akt notarialny).

W pozwie należy podać wszystkie zarzuty uzasadniające pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego, pod rygorem utraty prawa zgłoszenia ich w dalszym postępowaniu, jeżeli zarzuty te mogły zostać powołane w pozwie (art. 843 § 3 k.p.c.).

W konsekwencji zmiana podstawy powództwa przeciwegzekucyjnego jest co do zasady niedopuszczalna (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 czerwca 2006 r., IV CSK 24/06, LEX nr 196635). Dopuszczalne jest powołanie nowej podstawy powództwa, polegającej na złożeniu oświadczenia o potrąceniu z wierzytelnością egzekwowaną powstałej dopiero w toku procesu wierzytelności wzajemnej, gdy zgłoszony w pozwie zarzut potrącenia okazał się bezskuteczny (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 listopada 2010 r., III CZP 91/10, OSNC 2011/6/68).

Sprawa z powództwa przeciwegzekucyjnego rozpoznawana jest w trybie procesu. Postępowania wszczęte w wyniku powództw przeciwegzekucyjnych są postępowaniami odrębnymi (T. Wiśniewski, System prawa handlowego, Tom 7 Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, Warszawa 2007, s. 14–15), a zatem - zgodnie z art. 191 k.p.c. - w pozwie zawierającym żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności nie można dochodzić roszczeń innego rodzaju.

Do rozpoznania sprawy właściwy rzeczowo jest sąd według kryteriów określonych w art. 17 k.p.c., właściwy miejscowo ze względu na okręg, w którym prowadzi się egzekucję (art. 843 § 1 k.p.c.), a jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, właściwy miejscowo według miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego (art. 27–30 w zw. z art. 843 § 2 k.p.c.).

Miejsce prowadzenia egzekucji określa się na podstawie przepisów regulujących właściwość miejscową organu egzekucyjnego także wtedy, gdy do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, co oznacza, że właściwość miejscową określić należy według następujących kryteriów.

Według miejsca zamieszkania lub pobytu albo siedziby dłużnika w wypadku egzekucji:

– z wynagrodzenia za pracę (art. 880 k.p.c.),

– z wierzytelności z rachunku bankowego (art. 889 § 1 k.p.c.),

– z innych wierzytelności (art. 895 § 1 k.p.c.),

– z innych praw majątkowych (art. 895 § 1 w zw. z art. 909 k.p.c.)

Według miejsca położenia rzeczy w wypadku egzekucji:

– z ruchomości (art. 844 § 1 k.p.c.),

– ze statków morskich (art. 1015 k.p.c.),

– wydania rzeczy ruchomej (art. 1041 § 1 k.p.c.),

– wydania statku (art. 1046 § 1 k.p.c.).

Według miejsca położenia nieruchomości w wypadku egzekucji:

– z nieruchomości (art. 921 § 1 k.p.c.),

– wydania nieruchomości (art. 1046 § 1 k.p.c.),

– w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej (art. 1066 k.p.c.).

Tak określona właściwość sądu ma charakter właściwości wyłącznej, co wyłącza możliwość umownej zmiany tej właściwości (art. 46 § 2 k.p.c.) oraz uzasadnia branie pod rozwagę niewłaściwości sądu z urzędu także po doręczeniu pozwu (art. 200 § 1¹ i § 1² k.p.c.).

Właściwym funkcjonalnie do rozpoznania sprawy nie musi być natomiast wyłącznie wydział cywilny, lecz - w zależności od charakteru sprawy - również wydział gospodarczy, wydział rodzinny czy wydział pracy (tak również T. Wiśniewski, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego pod redakcją H. Doleckiego i T. Wiśniewskiego, Tom II, Warszawa 2010, s. 578 oraz Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 października 1993 r., III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102; odmiennie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2008 r., II CSK 260/07, OSP 2009, z. 2, poz. 21).

Ponieważ sprawa z powództwa opozycyjnego jest sprawą o prawa majątkowe w pozwie należy podać wartość przedmiotu sporu (art. 19 § 2 oraz art. 126¹ § 1 k.p.c.).

Pozew podlega opłacie stałej w wysokości określonej w art. 13 ust. 1 u.k.s.c. w wypadku wartości przedmiotu sporu nie wyższej niż 20.000 zł. Gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa sumę 20.000 zł lecz nie jest wyższa niż 40.000 zł pozew podlega opłacie stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu (art. 13 ust. 2 u.k.s.c.). Natomiast jeśli wartość przedmiotu sporu przewyższa sumę 40.000 zł pozew podlega opłacie stałej w wysokości 2.000 zł (art. 13c pkt 2 u.k.s.c.).

Niezbędne koszty procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego obejmują oprócz kosztów sądowych oraz kosztów nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony, także wydatki oraz wynagrodzenie jednego adwokata lub radcy prawnego (art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.).

Wysokość minimalnej stawki wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego oraz wysokość maksymalnej opłaty w razie udzielenia pomocy prawnej z urzędu zależy od wartości przedmiotu sprawy i w wypadku adwokatów określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1800) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1801), a w wypadku radców prawnych określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)).