Zgoliński Igor, Postępowanie w stosunku do nieobecnych – badanie dopuszczalności

Postępowanie w stosunku do nieobecnych – badanie dopuszczalności

Postępowanie w stosunku do nieobecnych (in absentia) jest charakterystycznym postępowaniem, właściwym dla postępowania karnego skarbowego. Toczy się ono generalnie na zasadach ogólnych, przy czym nie stosuje się w tym przypadku przepisów, których dyspozycji nie można wykonać z powodu nieobecności sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego bądź nieobecności podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej.

Wdrożenie tego postępowania jest fakultatywne i obwarowane wieloma warunkami. Podzielić je można na warunki pozytywne, które muszą zaistnieć dla wdrożenia omawianej procedury, oraz warunki negatywne, które z kolei nie mogą występować.

Postępowanie w stosunku do nieobecnych może zatem toczyć się jedynie w sytuacji, gdy podmiot nieobecny (sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego bądź podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej) przebywa stale za granicą albo nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju. Nie będzie zaś dopuszczalne w tych przypadkach, gdy wina sprawcy lub okoliczności popełnienia czynu zabronionego budzą wątpliwości bądź oskarżony o przestępstwo skarbowe (odpowiednio podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej) ukrył się po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu. Nie jest nadto możliwe prowadzenie tego postępowania, gdy na etapie postępowania jurysdykcyjnego ustalono miejsce zamieszkania lub pobytu w kraju podmiotu nieobecnego. Okoliczności warunkujące dopuszczalność prowadzenia postępowania w stosunku do nieobecnych powinny każdorazowo stanowić przedmiot odpowiednich ustaleń w toku postępowania. Wymaga to aktywności procesowej organu prowadzącego to postępowanie.

Momentem inicjującym procedurę jest ustalenie przez organ prowadzący postępowanie karne skarbowe, że sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego bądź podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej może przebywać stale za granicą albo nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju.

Dalsze czynności w ramach tego postępowania uzależnione są od wyników ustaleń poszukiwawczych. Ustalenia te mogą być dokonywane różnymi sposobami, np. w drodze sprawdzania administracyjnego miejsca zameldowania za pomocą instrumentu Pesel-Sad, ustaleń policji, wywiadu środowiskowego, weryfikacji, czy podmiot nieobecny nie przebywa w zakładzie karnym lub areszcie śledczym itd. Zasadniczo możliwe są tu wszelkie dopuszczalne prawem czynności poszukiwawcze.