Chajec Stanisław, Postępowanie w sprawie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia

Postępowanie w sprawie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia

Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, powoduje wszczęcie przez właściwy organ nadzoru budowlanego postępowania nadzorczego. Postępowanie to dotyczyć może tylko takiej samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części, która nie wymagała wykonania robot budowlanych objętych obowiązkiem udzielenia pozwolenia na budowę. W odmiennym przypadku legalizacja samowoli budowlanej następuje w ramach postępowania naprawczego przewidzianego w art. 50 i 51 p.b. (wyrok NSA z dnia 29 lutego 2008, II OSK 119/07, LEX nr 505539). Omawiana procedura nie ma również zastosowania do przypadków zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części, jeżeli wobec zgłoszenia takiej zmiany został złożony sprzeciw przez organ administracji architektoniczno-budowlanej na postawie art. 71 ust. 3–5 p.b.

Organem właściwym do przeprowadzenia postępowania jest właściwy miejscowo powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, a w przypadku obiektów budowlanych wymienionych w art. 82 ust. 3 i w rozporządzeniu z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda (Dz. U. z 2010 r. Nr 235, poz. 1539), organem właściwym jest wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Niezależnie od tego, kto dokona samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu, odpowiedzialność za takie działanie ponosi właściciel lub zarządca obiektu i podmioty te są adresatami rozstrzygnięć organów nadzoru budowlanego. Wskazane podmioty są bowiem zobowiązane do użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem (por. wyrok NSA z dnia 5 marca 2014 r., II OSK 2413/12, LEX nr 1463667). Celem postępowania jest doprowadzenie do legalizacji samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części bądź do przywrócenia poprzedniego, legalnego sposobu użytkowania. Legalizacja samowoli budowlanej jest możliwa po ustaleniu opłaty legalizacyjnej, co następuje w drodze postanowienia kończącego postępowanie. Natomiast nakazanie przywrócenia poprzedniego sposobu użytkowania następuje w drodze decyzji.

Zmiana sposobu użytkowania obiektu lub jego części bez wymaganego zgłoszenia jest zagrożona karą grzywny (art. 93 pkt 9b p.b.).

Stwierdzenie zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części bez wymaganego zgłoszenia następuje po przeprowadzeniu przez właściwy organ nadzoru budowlanego kontroli w obiekcie budowlanym. Oceny, czy doszło do zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części dokonuje się w oparciu o przesłanki określone w art. 71 ust. 1 pkt 2 i 3 p.b. Czynności kontrolnych dokonuje pracownik organu nadzoru budowlanego w obecności właściciela lub zarządcy obiektu, a w przypadku kontroli przeprowadzonej w lokalu mieszkalnym - w obecności pełnoletniego domownika i przedstawiciela administracji lub zarządcy budynku (art. 81a ust. 2 p.b.). Z przeprowadzonej kontroli sporządzany jest przez pracownika organu protokół. Protokolarne ustalenia dokonane w toku czynności kontrolnych stanowią - w myśl art. 81 ust. 4 p.b. - podstawę do wydania decyzji oraz podejmowania innych środków przewidzianych w przepisach prawa budowlanego.

Stwierdzenie w toku kontroli dokonania nielegalnej zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części obliguje organ nadzoru budowlanego do wszczęcia z urzędu postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania zależy od tego, czy dokonano nielegalnej zmiany sposobu użytkowania całego obiektu, czy jego części. Stroną postępowania jest właściciel lub zarządca, a więc podmioty, do obowiązków których należy użytkowanie obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem (por. wyrok NSA z dnia 5 marca 2014 r., II OSK 2413/12, LEX nr 1463667).

O wszczęciu postępowania z urzędu organ zawiadamia stronę. Samo podjęcie czynności kontrolnych nie może być oceniane jako prowadzenie jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego, które każdorazowo zmierza do wydania kwalifikowanego aktu administracyjnego, kierowanego do oznaczonej osoby bądź osób (postanowienie NSA z dnia 27 sierpnia 2010 r., II OSK 1500/09, LEX nr 743275).