Bełczącki Robert Marek, Postępowanie w sprawie z wniosku o dokonanie podziału nieruchomości do korzystania

Postępowanie w sprawie z wniosku o dokonanie podziału nieruchomości do korzystania

Jeśli wykonywanie posiadania wspólnej rzeczy wymaga współdziałania wszystkich zainteresowanych, z wnioskiem do sądu o podział quoad usum może wystąpić, tak jak z wnioskiem dotyczącym czynności zwykłego zarządu, każdy ze współwłaścicieli (art. 201 zdanie drugie k.c.). Natomiast w innych przypadkach wniosek do sądu o podział quoad usum powinien być złożony, tak jak wniosek dotyczący czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, przez współwłaścicieli, których udziały wynoszą co najmniej połowę (art. 199 zdanie drugie k.c.) (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2007 r., III CZP 94/07, OSNC-ZD 2008/4/96, LEX nr 319929).

W myśl art. 206 k.c., każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Artykuł 206 k.c. jest jednak przepisem względnie obowiązującym i współwłaściciele w drodze umowy mogą przewidziane w nim bezpośrednie i wspólne korzystanie z całej rzeczy zmienić na bezpośrednie korzystanie z wydzielonych części rzeczy (podział quoad usum). Ponieważ chodzi tutaj o odstępstwo od ustawowego sposobu korzystania z rzeczy zagwarantowanego wszystkim współwłaścicielom, a więc o ingerencję w istotę sfery prawnej wszystkich współwłaścicieli, umowa taka powinna być zawarta przez ogół współwłaścicieli. W braku zgody podstawę podziału przez sąd rzeczy wspólnej quoad usum stanowią art. 199 zdanie drugie i art. 201 zdanie drugie k.c. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2007 r., III CZP 94/07, OSNC-ZD 2008/4/96, LEX nr 319929).

Rzecz wspólna może być podzielona do wyłącznego korzystania także częściowo, a w pozostałej części współposiadana w inny sposób (art. 206 k.c.). (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2020 r., III CSK 84/19, OSNC 2021/5/33, LEX nr 3165995).

Ustalenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, poprzez podział quoad usum, nie prowadzi do zniesienia współwłasności, a zatem taka umowa współwłaścicieli, nawet jeśli dotyczy nieruchomości, nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Treść zawieranej umowy zależy od uznania stron z uwzględnieniem rodzaju i przeznaczenia rzeczy.