Wiśniewski Jarosław T., Postępowanie w sprawie z powództwa samoistnego posiadacza gruntu o przeniesienie na niego własności nieruchomości (art. 231 k.c.)

Postępowanie w sprawie z powództwa samoistnego posiadacza gruntu o przeniesienie na niego własności nieruchomości (art. 231 k.c.)

Zgodnie z art. 48 k.c., budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem stanowią części składowe gruntu. Osoba, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na gruncie, którego nie jest właścicielem, może żądać od właściciela przeniesienia na jej rzecz własności zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem po spełnieniu wymienionych warunków:

– jest posiadaczem samoistnym gruntu (zgodnie z art. 336 k.c., włada nim jak właściciel, a nie osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą, np. jak użytkownik czy dzierżawca),

– była w dobrej wierze;

– wartość budynku lub innego urządzenia znacznie przenosi wartość zajętej na ten cel działki.

Żądanie pozwu powinno zawierać:

– określenie nieruchomości (zajętej działki) w sposób umożliwiający jej identyfikację; wskazane jest podanie jej lokalizacji, a także numeru księgi wieczystej bądź zbioru dokumentów,

– żądanie nakazania złożenia przez pozwanego oświadczenia woli o przeniesieniu na rzecz powoda prawa własności opisanej nieruchomości,

– powołanie w się w uzasadnieniu na fakt wzniesienia budynku lub innego urządzenia o wartości znaczenie przenoszącej wartość zajętej działki.

Użycie pojęcia działki (zamiast nieruchomości) świadczy o tym, że przedmiotem roszczenia z art. 231 § 1 k.c. nie musi być cała nieruchomość gruntowa, a jedynie pewna jej część, która jest potrzebna do korzystania z budowli (podobnie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 października 1979 r., III CRN 163/79, OSNC 1980, nr 5, poz. 95). Potwierdza to treść art. 95 pkt 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 518, z późn.), zgodnie z którym niezależnie od ustaleń planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, podział nieruchomości może nastąpić w celu wydzielenia działki budowlanej, jeżeli budynek został wzniesiony na tej działce przez samoistnego posiadacza w dobrej wierze.

Ponieważ sprawa o przeniesienie własności nieruchomości jest sprawą o prawa majątkowe w pozwie należy podać wartość przedmiotu sporu (art. 19 § 2 oraz art. 126¹ § 1 k.p.c.). Wartością przedmiotu sporu jest rynkowa wartość działki bez wliczenia wartości budowli wzniesionej przez powoda (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1984 r., III UZP 50/84, OSNC 1985, nr 2–3, poz. 29).

Pozew podlega opłacie stałej w wysokości określonej w art. 13 ust. 1 u.k.s.c. w wypadku wartości przedmiotu sporu nie wyższej niż 20.000 zł, a gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa wskazaną sumę podlega opłacie stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, nie wyższej jednak niż 200.000 zł (art. 13 ust. 2 u.k.s.c.).

Niezbędne koszty procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego obejmują oprócz kosztów sądowych oraz kosztów nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony, także wydatki oraz wynagrodzenie jednego adwokata lub radcy prawnego (art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.).

Wysokość minimalnej stawki wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego, jak i wysokość maksymalnej opłaty w razie udzielenia pomocy prawnej z urzędu, zależy od wartości przedmiotu sprawy i w wypadku adwokatów określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1800) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1801), a w wypadku radców prawnych określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)).