Wiśniewski Jarosław T., Postępowanie w sprawie z powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości

Postępowanie w sprawie z powództwa o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości

Do uiszczania na rzecz właściciela wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zobowiązany jest wyłącznie posiadacz samoistny, a więc osoba władająca nieruchomością jak właściciel, a nie jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (art. 336 k.c.). Posiadacz samoistny będący w złej wierze zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia przez cały okres bezumownego władania nieruchomością (art. 225 k.c.), natomiast posiadacz samoistny w dobrej wierze ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia dopiero od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie nieruchomości (art. 224 § 2 k.c.).

Obowiązek zapłaty wynagrodzenia rodzi przy tym sam fakt korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego, a nieistotne jest czy okoliczność ta jest zawiniona przez posiadacza samoistnego bądź czy właściciel poniósł w związku z tym szkodę.

Zobowiązanym do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości może być w szczególności:

– jeden z jej współwłaścicieli, jeżeli korzysta z nieruchomości wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c., tj. w sposób wyłączający jej współposiadanie (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 marca 2008 r., III CZP 3/08, OSNC 2009, nr 4, poz. 53 oraz w uchwale składu 7 sędziów z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12, OSNC 2013, nr 9, poz. 103).

– dotychczasowy współwłaściciel, który po uprawomocnieniu się postanowienia o zniesienie współwłasności korzysta z nieruchomości przyznanej przez sąd innemu współwłaścicielowi, chociażby w postanowieniu tym odroczony został termin wydania nieruchomości (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1980 r., III CZP 88/79, OSNC 1980, nr 7-8, poz. 137).

Zgodnie z art. 251 k.c., roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przysługiwać może uprawnionemu do ograniczonego prawa rzeczowego, z którym wiąże się władanie, a więc użytkownikowi (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 marca 2004 r., III CK 341/02, LEX nr 112903).

Wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości może domagać się także użytkownik wieczysty (tak S. Rudnicki, G. Rudnicki i J. Rudnicka, Komentarz do kodeksu cywilnego pod red. J. Gudowskiego, t. II - Własność i inne prawa rzeczowe, Warszawa 2013, s. 528) bądź najemca lokalu użytkowego (art. 690 k.c.).

Przepisów o wynagrodzeniu za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stosuje się w razie zajmowania bez tytułu prawnego lokalu mieszkalnego. W takim wypadku przysługuje bowiem prawo żądania odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150).

Patrz również: Postępowanie z powództwa o zapłatę odszkodowania za zajmowanie lokalu mieszkalnego bez tytułu prawnego.

Żądanie pozwu, którego przedmiotem jest wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, powinno zawierać:

– określenie kwoty pieniężnej, której zasądzenia na swoją rzecz domaga się powód,

– wskazanie w uzasadnieniu pozwu okresu, którego dotyczy żądanie; wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy jest świadczeniem podzielnym, a okres korzystania z rzeczy ma bezpośredni wpływ na jego wysokość; dopuszczalne jest przy tym osobne dochodzenie roszczeń za różne okresy; wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy można domagać się jednak tylko za okres zamknięty, a więc nie jest możliwe żądanie zasądzenia świadczeń na przyszłość, albowiem nie jest to roszczenie o świadczenia powtarzające się (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000 r. IV CKN 5/00, LEX nr 52680); dopuszczalne jest przy tym dochodzenie roszczenia także, gdy nie nastąpiło jeszcze wydanie nieruchomości (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 grudnia 2006 r., V CSK 296/06, LEX nr 359471).

Dochodzenie roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest czynnością zachowawczą, która może być dokonana przez zarząd wspólnoty mieszkaniowej jako nieprzekraczająca zakresu zwykłego zarządu (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 czerwca 2012 r., III CZP 25/12, OSNC 2012, nr 12, poz. 142).

Pozew podlega opłacie stałej w wysokości określonej w art. 13 ust. 1 u.k.s.c. w wypadku wartości przedmiotu sporu nie wyższej niż 20.000 zł, a gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa wskazaną sumę podlega opłacie stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, nie wyższej jednak niż 200.000 zł (art. 13 ust. 2 u.k.s.c.). Wartość przedmiotu sporu stanowi kwota pieniężna, której zasądzenia na swoją rzecz domaga się powód (art. 19 § 1 k.p.c.).

Niezbędne koszty procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego obejmują oprócz kosztów sądowych oraz kosztów nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony, także wydatki oraz wynagrodzenie jednego adwokata lub radcy prawnego (art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.).

Wysokość minimalnej stawki wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego w wypadku spraw z powództwa, którego przedmiotem jest zapłata wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, jak i wysokość maksymalnej opłaty w razie udzielenia w takiej sprawie pomocy prawnej z urzędu, zależy od wartości przedmiotu sprawy i w wypadku adwokatów określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1800) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1801), a w wypadku radców prawnych określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)).