Wiśniewski Jarosław T., Postępowanie w sprawie z powództwa, którego przedmiotem jest roszczenie przewidziane w art. 527 k.c. (skarga pauliańska)

Postępowanie w sprawie z powództwa, którego przedmiotem jest roszczenie przewidziane w art. 527 k.c. (skarga pauliańska)

Mianem skargi pauliańskiej określa się uprawnienie wierzyciela do żądania uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią (art. 527 i nast. k.c.). Uprawnienie to wierzyciel może realizować przede wszystkim w drodze powództwa wytoczonego przeciwko osobie trzeciej, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności (art. 531 § 1 k.c.). Pozwaną może być jednak także osoba, na której rzecz osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne (art. 531 § 2 k.c.).

Żądanie pozwu, którego przedmiotem jest skarga pauliańska, powinno zawierać:

– określenie czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią. Czynność ta powinna łączyć w sobie cechy rozporządzenia oraz przysporzenia. Skutkiem rozporządzenia powinno być spowodowanie lub pogłębienie stanu niewypłacalności dłużnika, a skutkiem przysporzenia powinno być przyniesienie korzyści majątkowej osobie trzeciej (zob. M. Pyziak-Szafnicka, System prawa prywatnego, Prawo zobowiązań - część ogólna, tom 6 pod red. A. Olejniczaka, Warszawa 2009, s. 1238). Przedmiotem skargi pauliańskiej mogą być czynności odpłatne bądź nieodpłatne. Czynność jest odpłatna wyłącznie, gdy korzyść majątkowa osoby trzeciej została uzyskana w zamian za świadczenie stanowiące jego pełny ekwiwalent. Czynność jest więc niedopłatna, gdy świadczeniu jednej strony odpowiada świadczenie drugiej o wartości niewspółmiernie niższej (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2002 r., III CKN 1312/00, LEX nr 55503, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r., V CK 559/04, LEX nr 311327 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011 r., IV CSK 634/10, LEX nr 1102545);

– określenie podlegającej ochronie wierzytelności powoda względem dłużnika, który dokonał zaskarżoną czynność prawną. Oznaczając wierzytelność należy w szczególności podać jej tytuł prawny i wysokość. Przedmiotem ochrony może być także wierzytelność publicznoprawna (zob. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 85/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 129),

– sformułowane żądanie, aby czynność prawną dłużnika z osobą trzecią uznać za bezskuteczną w stosunku do powoda.

Ponieważ sprawa ze skargi pauliańskiej jest sprawą o prawa majątkowe w pozwie należy podać wartość przedmiotu sporu (art. 19 § 2 oraz art. 126¹ § 1 k.p.c.). Stanowi ją wartość tego, co na skutek zaskarżonej czynności z majątku dłużnika wyszło lub do niego nie weszło albo wysokość wierzytelności zaskarżającego wierzyciela - w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa. Do wysokości wierzytelności wlicza się przy tym odsetki za czas przed wniesieniem pozwu (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., II CZ 25/08, LEX nr 420391).

Pozew podlega opłacie stałej w wysokości określonej w art. 13 ust. 1 u.k.s.c. w wypadku wartości przedmiotu sporu nie wyższej niż 20.000 zł, a gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa wskazaną sumę podlega opłacie stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, nie wyższej jednak niż 200.000 zł (art. 13 ust. 2 u.k.s.c.).

Niezbędne koszty procesu strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego obejmują oprócz kosztów sądowych oraz kosztów nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony, także wydatki oraz wynagrodzenie jednego adwokata lub radcy prawnego (art. 98 § 3 i art. 99 k.p.c.).

Wysokość minimalnej stawki wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego w wypadku spraw z powództwa, którego przedmiotem jest skarga pauliańska, jak i wysokość maksymalnej opłaty w razie udzielenia w takiej sprawie pomocy prawnej z urzędu, zależy od wartości przedmiotu sprawy i w wypadku adwokatów określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1800) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1801), a w wypadku radców prawnych określa się je według reguł wynikających z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)) bądź z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r., poz. 1804)).