Piaskowska Olga Maria, Postępowanie w sprawie z powództwa dziecka o zaprzeczenie ojcostwa

Postępowanie w sprawie z powództwa dziecka o zaprzeczenie ojcostwa

Celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa nie jest ustalenie ojcostwa biologicznego męża matki, lecz obalenie ustawowego domniemania, że dziecko od niego pochodzi (por. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2000 r., III CKN 1422/00, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 106).

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa jest jedynym sposobem na obalenie domniemania pochodzenia dziecka od męża matki (art. 62 § 3 k.r.o.).

Jeżeli dziecko nie urodziło się w czasie trwania związku małżeńskiego jego matki z pozwanym, lecz przed zawarciem tego małżeństwa, to tym samym nie zostało ojcostwo pozwanego ustalone w oparciu o przepis art. 62 § 1 k.r.o., to znaczy w drodze domniemania, że pochodzi z małżeństwa i dlatego powództwo o zaprzeczenie ojcostwa z art. 63, 69 i 70 k.r.o. nie wchodzi w grę (wyrok SN z dnia 2 grudnia 1971 r., II CR 539/71).

Przyznanie dziecku prawa do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa związane jest nierozerwalnie z jego prawem do poznania swojego pochodzenia.

Dziecko po dojściu do pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.

Ani gramatyczna, ani logiczna wykładnia przepisu art. 70 k.r.o. nie uzasadnia wniosku o zakreśleniu jedynie ostatecznego terminu do wystąpienia z powództwem i niepozbawieniu natomiast małoletniego prawa do wystąpienia z takim żądaniem przed uzyskaniem pełnoletności. Norma art. 70 k.r.o. zawiera trzy postanowienia: przyznaje dziecku legitymację do wystąpienia z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, pozwala mu na wystąpienie na drogę sądową dopiero po uzyskaniu pełnoletności i stanowi, że prawo to ulega trzyletniej prekluzji, licząc od daty uzyskania pełnoletności.

Przy proponowanej wykładni byłby zbędny człon przepisu „po dojściu do pełnoletności”, a zwrotu tego nie wolno wykładać per non est, ma on bowiem wyraźną treść normatywną. (wyrok SN z dnia 10 września 1965 r., II CR 263/65, LEX nr 5864).

Przepis art. 70 § 2 k.r.o. wskazuje m.in., że dziecko - legitymowane do wniesienia powództwa w myśl art. 70 § 1 - winno, w przypadku śmierci męża matki, wytoczyć je przeciwko kuratorowi, ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Przepis ten natomiast nie daje podstawy dla ustanowienia takiego kuratora dla małoletniego dziecka, w celu wniesienia przez niego powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. (wyrok SN z dnia 27 lipca 1966 r., II CR 242/66, LEX nr 6020). W judykaturze wyrażono także przeciwne stanowisko (por. wyrok SN z dnia 1 sierpnia 1966 r., II CR 279/66, LEX nr 168517). Mając jednak na uwadze literalne brzmienie tego przepisu, a także fakt, iż w sprawach o zaprzeczenie ojcostwa istotne znaczenie ma dobro dziecka, należy stanąć na stanowisku, że ma ono prawo do wytoczenia omawianego powództwa po dojściu do pełnoletniości. Przeciwna wykładnia wydaje się bowiem stać w sprzeczności z interesem małoletniego dziecka, przede wszystkim z jego rozwojem emocjonalnym.